مشاوره خانواده آنلاین رایگان عطاملک

هندوانه (Watermelon) نام علمی: Citrullus lanatus ؛ نوعی بوته و میوه از دسته صیفی‌جات است که در جالیز رشد می‌کند.

در گذشته به این میوه تربوزه می‌گفته‌اند که هم اکنون در افغانستان و تاجیکستان به هندوانه تربوزه گفته می‌شود.

هم اکنون هندوانه در شهرهای گرگان، اهواز ، جیرفت ، اقلید ، بندرانزلی ، چاف ، داورزن، جوین و بوئین زهرا بصورت وسیع کاشت می شود .
تاریخچه:   
هندوانه نام میوه ای تابستانی که از دیرباز توسط انسان کاشت  میشود و چون پرﺁب و شیرین بودﻩ، موارد استفاده فراوانی داشته است اولین  ﺁﺛار یافت شده از مصرف هندوانه بر روی سنگهایی در مصر در زمان فراعنه ﺣجاری  شدﻩ است.  اما ً کاملا معلوم نیست که مصریان قدیم هندوانه و نحوه مصارف  مختلف ﺁن را میشناﺧتند یا ﺧیر؟

هندوانه به ﻃور وﺣشی در ﺁفریقا تا ﺣد جنوبی بیابان کارو (  karod Desert) ﺁفریقای جنوبی یافت میشود.  البته در ﺁسیا نیز انواع وﺣشی  هندوانه وجود دارد و به روایت پانگالو ( Pangalo)  مرکز اصلی هندوانه ،  هندوستان است اما ویتیکر و دیویس ( whitaker & Daivis) معتقد هستند که  ﺁنچه پانگالو براساس مطالعه نمونه های مختلف تازﻩ و ﺧشک شدﻩ هندوانه های  ﺁسیایی کشف کرده منبع اولیه هندوانه نبودﻩ بلکه مرکز ﺛانویه انتشار جنس  هندوانه میباشد.

این گیاﻩ از ﻃریق هند وارد ایران شدﻩ و نام هندوانه از ترکیب  (هند +  دانه)  به معنای میوﻩای که از هند ﺁمدﻩ یا دانه ﺁن از هند ﺁمدﻩ می  باشد.

البته در جای دیگری هم ریشهٔ کلمهٔ هندوانه را از کلمهٔ وانا  که معنی هندوانه در زبان هندی می باشد، ذکر نموده اند و ایرانیان قدیم آنرا  هندو وانا و هم اکنون هندوانه می‌گویند.



  اگر چه هندوانه در قرنهای اولیه میلادی به اروپا بردﻩ شد  ولی کاشت ﺁن تا قرن شانزدهم رواج چندانی نداشت اما در قرن شانزدهم در  مناﻃقی که شرایط ﺁب و هوایی مناسب داشتند شروع به کاشت شد.

این گیاﻩ در سراسر مناﻃق گرمسیری ، نیمه گرمسیری و مناﻃق ﺧشک دنیا بصورت گستردﻩ ای کاشت میشود. 

در بــــرخی از مــناﻃق ﺁفریقا آولتیوارهای محلی با میوﻩهای  تلخ کاشته میشوند که از ﺁنها برای بذرگیری و تفت دادن (بو دادن) دانه ها و  تهیه ﺁجیل استفادﻩ میگردد و به ﺁنها اگوسی میگویند. 
وضعیت موجود هندوانه در جهان: 
سطﺢ زیر ﮐشت تولید ﮐل و متوسط عملکرد در هکتار هندوانه در  جهان در سال ٢٠٠٥  میلادی به ترتیب  برابر  ٣٤١٥٠٥٧ هکتار ٩٦٤٥٥١٨٢ تن و  ٢٨٢٤٣ﮐیلو گرم در هکتار  و باﻻترین سطﺢ تولید و عملکرد را ﮐشور چین به  ترتیب با ٢٠٠٠٠٠٠  هکتار ٦٩٠٠٠٠٠٠ تن و٥١٤٧٠٥ /٨٨  ﮐیلوگرم در هکتار دارا  می باشد. 
وضعیت موجود هندوانه در ایران :   
سطﺢ زیر ﮐشت تولید ﮐل و متوسط عملکرد در هکتار هندوانه در  ایران در سال ٨٢-٨٣ میلادی به ترتیب برابر ١٠٠٠٠٠ هکتار ٢١٥٠٠٠٠ تن و    ٤٥٠٢٤٨ ﮐیلو گرم در هکتار و باﻻترین سطﺢ را  استان ﺧراسان با  هکتار  ١٧٨٧٤  باﻻ ترﯾن تولید را استان ﺧوزستان با ٥٣٦٢٩٢ تن و باﻻترﯾن عملکرد در  واﺣد سطﺢ را  استان تهران با ٤١٧٢٦ ﮐیلو گرم در هکتار  دارا می باشند .

ارقام رایج در ایران عبارتند از چارلستون گری ١٣٣. آریمسون  سوئیت استاندارد و هـیبرید شوگری بی بی یا پانونیا معروف است.  هندوانه در  ایران در اکثر نقاط کشور بصورت دیم و ﺁبی کاشت شدﻩ و ارقام دیم ﺁن در  گرگان، جیرفت، ﺧراسان، خوزستان، بندرعباس، گیلان، مازندران، ﺁذربایجان کاشت  میشود. 

ارقام مخصوص تولید تخمه ﺁجیلی (تخمه ژاپنی قرمز) نیز در شهرهای جوین، نیشابور و سبزوار کشت میشود.


  گیاهشناسی: 
از نظر گیاهشناسی هندوانه گیاهی یکساله و علفی است با گونه  های مختلف از جنس citrullus است جنس citrullus  به پنج گونه زیر تقسیم  میشود. 

الف -  citrullus lanatus thurb : منشا اولیه ﺁن ﺁفریقا بودﻩ و بصورت ﺧودرو نیز یافت میشود. 

ب -  citrullus colocynthis cong : بصورت یکساله و چندساله  یافت میشود دارای برگهای عمیق و میوﻩهای آوچک بودﻩ که ممکن است سمی نیز  باشد.  این گونه بصورت ﺧودرو در ﺁفریقا (  نامیبیا )  یافت می شود و از بذر  ﺁن نوعی روﻏن استحصال میشود. 

ج - citrullus ecirrhosus cong : گیاهی چندساله با ساقه پوشیدﻩ از کرک و تک پایه است . 

د - citrullus noudianus ( sond) ltook : گیاهی است دائمی دو پایه، ﻃول ساقه ﺁن ٣ تا ٥ متر، بدون آرک با برگهایی با بریدگی عمیق 

هـ -    citrullus mulosospermus (fursa) : این گونه به هر دو  صورت وﺣشی و اهلی وجود دارد. در نیجریه و ﻏنا برای تهیه بذر ﺁن پرورش دادﻩ  میشود. 


شرایط ﺁب و هوایی :   
هندوانه را میتوان در انواع خاکها کاشت نمود ولی بهترین ﺧاک  برای پرورش هندوانه زمینهای شن و رسی است زمین های شنی که در بهار زودتر از  سایر زمین ها گرم می شوند و یا زمین های لومی که دارای مواد ﺁلی کافی  هستند. برای کاشت انواع هندوانه مناسب ترند. در هر صورت ﺧاک باید از نظر  مواد ﺁلی ﻏنی باشد . در ﻏیر اینصورت باید ﺁن را با کود ﺣیوانی تقویت کرد و  یا اینکه هندوانه را بعد از گیاهانی که زمین را ﺣاصلخیز می کنند کاشت نمود.  هندوانه در مقابل PH مقاوم است  و تا ٥  PH را به راﺣتی تحمل می کند.  البته با افزایش ﺣالت اسیدی ﺧاک میزان بیماریها و سرایت ﺁنها افزایش می  یابد. هندوانه به سرما نیز ﺣساس است و مانند سایر گیاهان این ﺧانوادﻩ  اﺣتیاج به دورﻩ رشد ﻃوﻻنی گرم دارد.  بذر هندوانه در دمای بین ٢٥ تا ٣٠  درجه سانتیگراد جوانه میزند. 


برای تشخیص رسیدﻩ بودن هندوانه میتوان از علائم زیر استفادﻩ نمود. 
١- در ﮐنار دم میوﻩ روی بوته پیچکی وجود دارد ﮐه در زمان رسیدگی ﮐامل رنگ ﺁن از سبز به قهوﻩ ای تغییر پیدا می ﮐند . 

٢- قسمتی از میوﻩ ﮐه روی ﺧاﮎ قرار دارد سفید می ماند.  این قسمت در هندوانه های رسیدﻩ مایل به زرد رنگ می شود.

٣- با ضربه زدن با انگشت بر روی میوﻩ هندوانه های رسیدﻩ صدائی  ﺧفه و مات دارد در ﺣالیکه هندوانه نارس زنگ دار است ٤- با فشردن میوﻩ بین  دستها اگر رسیدﻩ باشد به راﺣتی صدای فشرده شدن گوشت شنیدﻩ می شود در ﺣالیکه  در هندوانه های نارس سفت بودﻩ و به سختی فشردﻩ می شود.


نگهداری میوﻩ هندوانه: 
باید از دماهای زیر صفر به شدت پرهیز ﮐرد و می توان میوﻩ را  در دمای ٤ تا ١٠ درجه سانتیگراد و رﻃوبت نسبی ٨٠-٨٥ % ﺣداقل ٢-٣ هفته  نگهداری ﮐرد. بنابراین باید ﺁن را در جای ﺧنک و نسبتا مرﻃوب نگه داشت،  البته اگر میوﻩ زیاد رسیدﻩ باشد ﺁن را نمی توان زیاد نگه داشت. 

همچنین میوﻩ های برش ﺧوردﻩ و ترﮎ ﺧوردﻩ را باید ﺣتما در محیط های بهداشتی و ﺧنک نگه داشت و سریع مصرف ﮐرد. 

هندوانه چارلستون گری را برای مصرف تدریجی در ﺧانه توصیه می  نمایند ﮐه بجای برشهای ﻃولی بصورت ﺣلقه ﺣلقه برش داد تا سطﺢ تماس برش ﺁن  ﮐمتر و نگهداری مابقی ﺁن در یخچال ﺁسانتر باشد.  سطﺢ برش را بهتر است با  تفلون های بهداشتی  (سلفون) پوشاند تا تازﻩ بماند. 

از هندوانه علاوﻩ بر تازﻩ ﺧوری،  برای تهیه ﺁب میوﻩ ، فالودﻩ و مربا نیز استفادﻩ می شود.
خاصیت  غذایی هندوانه:

از لحاظ تغذیه ای ، هر ١٠٠ گرم قسمت قابل مصرف میوﻩ  هندوانه ﺣاوی ٩٣% ﺁب است ﮐه ﺧود در تامین ﺁب بدن در فصل گرما بسیار موﺛر  است.  و علاوﻩ بر مقادیر جزئی انرژی (٢٦ﮐالری ) ، پروتﺌین (٥/ گرم) ، چربی  (٢/گرم) و ﮐربوهیدرات ﺣاوی مقادیر قابل توجهی املاح ﺁهن  (mg  ٥)  و  پتاسیم(mg  ١٠٠)  و ویتامینهای ٥٩٠)A واﺣد )،(تیامین mg./.٣)

(ریبوفلاوین mg ./.٣)(نیاسین Mg  ./٢)  و mg٧  )C)  می  باشد.هندوانه زمانی ﺁمادﻩ برداشت و مصرف است ﮐه میزان قند ﺁن به ﺣداﮐﺜر  رسیدﻩ باشد و از لحاظ فیزیولوژیکی در مرﺣله رسیدگی ﮐامل باشد.
 
ترکیب غذایی آن شامل کالری،ویتامین های A،B1،B2،PP ،کلسیم، آهن، فسفر، منیزیم، گوگرد، سدیم، چربی، قند، سلولز و... می شود.

هندوانه نفخ اور است و دیر هضم، پس بهتر است همراه با غذا  مصرف شود و البته شکستن چند دانه از تخم های هندوانه ای که نوش جانش کرده  اید، نفخ ان را از بین می برد.

هندوانه مسکن التهاب روده و معده، رافع عطش و پایین اورنده  فشار خون است، شیر مادران را در دوران شیر دهی زیاد می کند و تقویت کننده ی  دستگاه گوارش است.

تخم هندوانه علاوه بر از بین بردن نفخ، در درمان سوزش ادرار، زخم مثانه و زخم معده هم مفید است.

آب هندوانه همراه با خاکشیر، شربت خنکی است که برای پایین اوردن تب معجزه می کند.

آب هندوانه برای کم کردن التهاب های پوستی مثل افتاب سوختگی  هم موثر است همچنین برای کم کردن خارش و سوزش ناشی از بثورات پوستی هم  تاثیر زیادی دارد.   

پوست هندوانه خواص بسیاری دارد و کلی ویتامین درون خود جای  داده ولی در حالت عادی خوردنش ممکن نیست . شما می توانید با پوست هندوانه  مربا درست کنید و این طوری ،هم یک مربای شیرین و خوش مزه برای صبحانه داشته  باشید و هم ان ویتامین ها را به بدنتان برسانید.



منبع : 301 Moved Permanently