مشاوره خانواده رایگان عطاملک

نسخه‌ی کامل: شیوۀ نت نویسی کیبورد ارنجر
شما در حال مشاهده‌ی نسخه‌ی متنی این صفحه می‌باشید. مشاهده‌ی نسخه‌ی کامل با قالب بندی مناسب.
غلطی مصطلح
چیزی در حدود 50 سال از اختراع اولین کیبورد ارنجر در دنیا می¬گذرد با این حال هنوز بسیاری از موزیسین¬ها هویتی مستقل برای این ساز قائل نیستند و اغلب این ساز را زیرمجموعه پیانو می¬دانند و معتقدند برای آموزش این ساز باید تکنیک¬های پیانو را آموخت و از تکنیکهای پیانو استفاده کرد. این در صورتی است که این ساز به لحاظ امکاناتی که دارد و انواع صداهایی که ایجاد می کند، نیازمند متد و شیوۀ خاص خود است. در این مقاله قصد نداریم به تفاوت¬های این ساز با پیانو بپردازیم. آنچه که مورد نظر ماست شیوه نت نویسی برای کیبورد¬های ارنجر است. برای این منظور ابتدا نگاهی خواهیم داشت به تاریخچه این ساز و انواع آن.

سازهای کلاویه¬ای از حدود سه قرن قبل از میلاد مسیح وجود داشته اند و به ارگ های لوله ای مشهور بوده-اند و تا مدتها به عنوان پر قدرت¬ترین ساز موسیقایی یکه تازی می کردند. بسیاری از دانشهای موسیقی نظیر گام معتدل، هارمونی، کنترپوان و... روی همین ساز شکل گرفت و مطبوعیت فواصل موسیقی با محاسبه طول و قطر لوله ها و نسبت آنها با یکدیگر سنجیده می¬شد. هارپسیکورد و کلاوسن در قرن چهاردهم میلادی ساخته شدند و پیانو در سال 1709 توسط کریستوفری معرفی شد. در این مدت ارگهای لوله ای هنوز حرف اول را می¬زدند و توانسته بودند دو هزارسال اقتدار خود را حفظ کنند و در ضمن در این مدت تکنیک ها و رپرتوار این ساز به میزان زیادی گسترش و تکامل پیدا کرده بود. نسل اول پیانیست¬ها، نوازندگان ارگ بودند و تکنیک¬های نوازندگی پیانو عمدتاً متعلق به ارگ و هارپسیکورد بود. اما ارگهای الکترونیک که به آنها کیبورد می¬گوییم با شکل و ظاهر امروزی در سال 1935 توسط لارنس هاموند رونمایی شد. اگرچه قبل از آن نیز ارگهایی توسط واکلاو پروکاپ داویس بنام کلاوسن الکترونیکی و همچنین سازی به نام تلگراف موزیکال توسط الیشا گری ساخته شده بود اما آنها فقط صدای مدار الکترونیکی را توسط تقویت کننده های صدا به گوش مخاطب می¬رساندند. ارگی هم توسط لی دی فارست ساخته شد که با کمک لامپ های خلا صدا تولید می¬کرد اما اولین ارگ الکترونیکی که مورد استقبال قرار گرفت، ارگ ترانزیستوری هاموند بود. ضمن اینکه این ارگ به واسطه وزن کمترش نسبت به ارگ¬های قبلی که وزنی بالای 300 کیلوگرم داشتند، قابل حمل بود و صدای آن نیز مورد استقبال نوازندگان جاز واقع شد و جیمی اسمیت نوازنده مشهور پیانو جاز، این ساز را به دنیا معرفی کرد. تا این زمان ارگهای الکترونیکی فقط صدا تولید می کردند و آبشنهایی مانند ماشین ریتم و آکورد اتوماتیک نداشتند و مشکلی هم از این بابت وجود نداشت. در سال 1960 کمپانی یاماها اولین مدل کیبورد ارنجر خود را با عنوان A-2 به بازار عرضه کرد که قابلیت پخش 8 ریتم را داشتند. کمپانی کرگ نیز در سال 1983 اولین ارنجر خود را تحت عنوان SAS-20 به بازار ارائه کرد. در واقع کیبوردهای ارنجر، نسلی از ارگهای الکترونیک بودند که قابلیت پخش ریتم و همراهی¬های ریتمیک را داشتند. از آن زمان تحولی عظیم در شیوۀ ارگنوازی ایجاد شد. کیبوردهای ارنجر امروزی قابلیت پخش ریتم اتوماتیک به همراه آکمپانیمان های قابل تنظیم را دارند و به کلّی با کیبوردهای هاموند متفاتند.
شیوۀ نواختن کیبوردهای ارنجر به این صورت است که دست راست مسئول نواختن ملودی اصلی است و دست چپ مسئول کنترل ریتم و همراهی و به اصطلاح آکورد¬ها. به همین دلیل در این ساز برای دست چپ نت نوشته نمی¬شود زیرا دست چپ کارهای دیگری جز نواختن انجام می¬دهد. نت ملودی روی خطوط حامل با کلید سل نوشته می¬شود و قاعدتاً آکمپانیمنت ها (به صورت علائم اختصاری) باید زیر خط ملودی درج شود اما در بسیاری از صفحات نت دیده می¬شود که آکوردها بالای ملودی نوشته می¬شوند. این شیوۀ اشتباه نت نویسی به دلیل مجموعه ای از دلایل، متداول شده است که برخی از آنها را در سطرهای بعد بررسی می-کنیم:
1- اوّلین گروهی که از ساز ارگ الکترونیکی استقبال کردند، گروه¬های موسیقی جاز بودند، در موسیقی جاز محوریت موسیقی بر آکوردها و تسلسل آنها است و آکوردها دارای اهمیت بسیار هستند تا جایی که گاه آهنگساز در یک پارتیتور فقط آکوردها را می¬نویسد و بخش ملودی را به خود نوازنده واگذار می¬کند. نتهای اولیۀ موسیقی جاز به این صورت بود که آکورد در بالای خط ملودی نوشته می-شد و نوازنده¬ها بر اساس آن می¬نواختند. با اختراع ارگ و پیوستن آن به ارکستر جاز، به دلیل قابلیت-های بالایی که این ساز داشت، نوازنده¬های ارگ از روی همان نت¬ها و با همان شیوه می¬نواختند و شکایتی از این موضوع نداشتند.
2- در موسیقی راک که همزمان با کیبوردهای ارنجر رواج یافت، نتها عموماً برای گیتار الکتریک و گیتار باس و گاه گیتار آکوستیک نوشته می¬شد. از آنجا که در هیچ¬یک از این سازها امکان نواختن آکورد و ملودی همزمان وجود نداشت. شعر یا متن ترانه به صورت هجایی زیر نت¬های ملودی نوشته می¬شد و آکوردها برای اینکه با متن ترانه برخورد نکند، بالای خط حامل نوشته¬می¬شد زیرا آکوردها نیز با حروف لاتین مانند Gm و Adim نمایش داده می¬شد که می¬توانست با متن تداخل کند و موجب اشتباه شود.
3- در نرم افزارهای ابتدایی نت نویسی نیز آکوردها به صورت پیش فرض بالای خط ملودی درج می-شد و این امکان وجود نداشت که آنها را به زیر خط ملودی منتقل نمود. به همین دلیل کتاب¬ها اولیه ای که چاپ می¬شدند به این شیوه نت¬نویسی می¬شدند تا سال¬ها نوع از نت¬ها منتشر شده و رواج پیدا کرد.
اما چرا باید بخش همراهی کیبوردهای ارنجر زیر آن نوشته شود؟
1- در پارتیتورنویسی (مثلاً برای یک کنسرتو) رسم بر این است که بخش همراهی کننده در خطوط پایین¬تر از ساز سولو نوشته می¬شود و در کیبوردهای ارنجر نیز آنچه که در دست چپ اجرا می-شود، بخش همراهی است اجرای ملودی اصلی به عهدۀ دست راست است. به همین دلیل بهتر این است که این دستورالعمل صحیح برای کیبوردها نیز رعایت گردد.
2- در کلّیه سازهای کلاویه ای مثل پیانو، هارپسیکورد، ارگ¬های کلیسایی و... بخش دست راست در خط بالا و بخش دست چپ در خط پایین قرار می¬گیرد حتی در نت نویسی آکاردئون که آکوردها با حروف لاتین نشان داده می¬شود، بخش دست چپ در خط پایین نوشته می¬شود و چشم نوازندگان سازهای کلاویه ای عادت دارد که نتهای دست چپ را در خط پایین دنبال نماید. این شیوه قرن¬هاست که مرسوم است و هیچ بحث و اختلاف نظری در این باره وجود ندارد. در این میان فقط کیبوردهای ارنجر هستند که گاه دیده می¬شود که به صورت غلط، بخش دست راست و چپ، جا¬به¬جا نوشته می¬شنود.
3- در خطوط حامل و همچنین حامل مضاعف، هرچه با سمت صداهای بم¬تر (که در سمت چپ کیبورد هستند) برویم، نت¬ها پایین¬تر نوشته می¬شوند و در ارگ¬های کلیسایی که نت¬های آن روی سه خط نوشته می¬شود نت¬های دست راست روی خط پیج¬خط بالا، نتهای دست چپ روی پنج-خط وسط و نت¬های پدال که با پا نواخته می¬شوند و بم¬ترین صدا را دارند در پنج¬خط پایین نوشته می¬شوند، در کیبورد¬های ارنجر منطقی¬تر این است که نت¬های مربوط به بخش بالای کیبورد در خط بالا و بخش پایین آن که مختص به همراهی است در خط پایین نوشته شود.
البته همواره سازهای نوظهور تا مدت¬ها درگیر اختلاف¬نظرهایی در زمینه شیوۀ نوازندگی و نت-نویسی و نشانه¬شناسی و کلید و... بوده¬اند و گاه این اختلاف نظرها قرن¬ها به طول انجامیده است.
علاقه مندان به فراگیری و آموزش تخصصی ارگ و کیبورد در آموزشگاه موسیقی هنرپارسه به عنوان تنها آموزشگاه تخصصی ارگ و کیبورد در ایران میتوانند با شماره 88302969 و 88824774 تماس حاصل نموده و در کلاسهای آموزش ارگ و کیبورد شرکت نمایند.