مشاوره خانواده رایگان عطاملک
احکام،ماه،مبارک،رمضان، در قرآن کریم - نسخه‌ی قابل چاپ

+- مشاوره خانواده رایگان عطاملک (https://atamalek.ir)
+-- انجمن: حیات طیبه (https://atamalek.ir/forum-15.html)
+--- انجمن: سمت خدا (https://atamalek.ir/forum-17.html)
+--- موضوع: احکام،ماه،مبارک،رمضان، در قرآن کریم (/thread-4154.html)



احکام،ماه،مبارک،رمضان، در قرآن کریم - متین - ۱۳۹۲-۴-۲۶

[rtl]         احکام ماه مبارک رمضان در قرآن  کریم                                                                                                                 
سوره البقرة (2): آيات 183 تا 189
]
[/rtl]
[rtl]يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَىالَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (183) أَيَّاماً مَعْدُوداتٍ فَمَنْ كانَ مِنْكُمْ مَرِيضاً أَوْ عَلى‏ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ وَ عَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعامُ مِسْكِينٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْراً فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ وَ أَنْ تَصُومُوا خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (184) شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى‏ وَ الْفُرْقانِ فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ وَ مَنْ كانَ مَرِيضاً أَوْ عَلى‏ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَ لا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ وَ لِتُكْمِلُوا الْعِدَّةَ وَ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلى‏ ما هَداكُمْ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ (185) وَ إِذا سَأَلَكَ عِبادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَ لْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ (186) أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيامِ الرَّفَثُ إِلى‏ نِسائِكُمْ هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَخْتانُونَ أَنْفُسَكُمْ فَتابَ عَلَيْكُمْ وَ عَفا عَنْكُمْ فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَ ابْتَغُوا ما كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَ كُلُوا وَ اشْرَبُوا حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيامَ إِلَى اللَّيْلِ وَ لا تُبَاشِرُوهُنَّ وَ أَنْتُمْ عاكِفُونَ فِي الْمَساجِدِ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلا تَقْرَبُوها كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ آياتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ (187)[/rtl]
[rtl]وَ لا تَأْكُلُوا أَمْوالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْباطِلِ وَ تُدْلُوا بِها إِلَىالْحُكَّامِ لِتَأْكُلُوا فَرِيقاً مِنْ أَمْوالِ النَّاسِ بِالْإِثْمِ وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ (188) يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَواقِيتُ لِلنَّاسِ وَ الْحَجِّ وَ لَيْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ ظُهُورِها وَ لكِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقى‏ وَ أْتُوا الْبُيُوتَ مِنْ أَبْوابِها وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (189)[/rtl]
[rtl] [/rtl]
[rtl]فلسفه و احكام روزه[/rtl]
[rtl]رهنمودهايى از آيات:[/rtl]
[rtl]جامعه اسلامى جامعه‏اى ملتزم و مسئول است، و نظامها و قوانين در آن به نيروىمحركى درونى اجرا مى‏شود كه قرآن آن را به نام «تقوى» مى‏خواند، و اين عامل بازدارنده با ايمان به خدا در انسان آفريده مى‏شود، و گروهى از واجبات، و در طليعه آنها روزه، سبب رشد و تقويت آن است.[/rtl]
[rtl]به مناسبت بحث درباره شخصيّت امت، در اين آيات از روزه به عنوان برترينبازدارنده نفسى امت در پاسدارى از حدود اجتماع و مراعات قوانين آن سخن مى‏گويد.[/rtl]
[rtl]در آغاز قرآن از فلسفه روزه سخن مى‏گويد، و سپس به بيان دسته‏اى از احكام آنمى‏پردازد، و آن گاه از اهميت ماه رمضان بحث مى‏كند. و به همين مناسبت سخن از دعا به ميان مى‏آيد و در پايان به احكام روزه و محرّمات اساسى در[/rtl]
[rtl]هنگام روزه‏دارى بازمى‏گردد.[/rtl]
[rtl]در قرآن پيش و پس از سخن گفتن از حرمت مال از روزه سخن به ميان آمده است (آيات183- 188)، و چنان مى‏نمايد كه گويى يكى از هدفهاى روزه تحقق يافتن نهى كننده‏اى درونى است كه از حرمتهاى اجتماعى و آشكارترين آنها مال پاسدارى مى‏كند.[/rtl]
[rtl]روزه رفتار فرد را در برابر اجتماع تعديل مى‏كند، تا نسبت به آن تعدّى و تجاوزروا ندارد، و به همين مناسبت قرآن از حرمت و احترام مسكن سخن مى‏گويد و بر مردم بالا رفتن از ديوارها و از پشت وارد خانه‏ها شدن را حرام مى‏شمارد.[/rtl]
[rtl]شرح آيات:[/rtl]
[rtl][183] روزه داشتن در رسالتهاى پيش از اسلام يك واجب دينى بود. و هنگامى كه خدا آن رابر ما واجب مى‏كند، براى هدفى بزرگ است كه به ما سود فراوان مى‏رساند. رفتار ما را درست مى‏كند و نفسها و جانهاى ما را بر تقوى و پرهيزگارى پرورش مى‏دهد.[/rtl]
[rtl]«يا أَيُّهَا الَّذِينَآمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ- اى كسانى كه ايمان آورديد، روزه بر شما واجب است به همان‏گونه كه بر كسانى پيش از شما واجب بود، باشد كه پرهيزگار شويد[/rtl]
[rtl]هدف از روزه پرهيزگارى و هدف از بسيارى از شعاير دينى نيز همين پرهيزگارى است(كه قرآن در بسيارى از آيات به آن اشاره كرده است) ولى تقوى يا پرهيزگارى چيست؟[/rtl]
[rtl]شايد كلمه‏اى كه اكنون در ادبيات معاصر بيشتر به جاى كلمه تقوى و نزديك بهمعناى آن به كار مى‏بريم، كلمه «التزام» يا «تعهّد» بوده باشد، ولى آنچه از كلمه تقوى به ذهن ما القا مى‏شود از اين كلمات برتر و بيشتر است. دلالت بر ملتزم بودن به ترس از عقاب و كيفر دارد، و عمل به چيزى براى «اتقاء» يعنى                        314[/rtl]
[rtl]ترسيدن و پرهيز كردن از شرّى معين و در نتيجه قرار دادن عمل همچون وسيله‏اىبراى پرهيز از مهلكه.[/rtl]
[rtl]پس تقوى التزام و تعهد دانسته و فرض شده انسان است براى جلوگيرى از زيانهايىكه اگر ترك تعهد كند به او خواهد رسيد، و آفريده شدن اين حالت در جان و نفس، جز پس از انجام گرفتن رشته‏اى از آداب و شعاير صورت اتمام پيدا نخواهد كرد كه روزه يكى از آنها است، بدان سبب كه انسان را براى دورى گزيدن از شهوتهايش با مراقبتى درونى تمرين مى‏دهد، و از اين راه موهبت عزم و اراده در او رشد مى‏كند، چه اراده همچون هر نعمت ديگر، هر چه بيشتر مورد تمرين و بهره‏بردارى قرار گيرد، رشد و تكامل زيادتر پيدا مى‏كند. روزه‏دار اراده خود را، هر وقت نياز باشد به كار مى‏اندازد، و اگر نيازمندى به خوراك يا ارتباط جنسى او را در جايى كه نبايد اجابت شود بخواند، با اين نيروى اراده آن را طرد مى‏كند.[/rtl]
[rtl]بسيارى از مردم چنان دوست دارند كه صالح و مؤمن متعهد باشند و شايد به زبان هماشاره‏اى به اين ميل درونى خود نكنند، ولى گروه اندكى از ايشان در رسيدن به مقصود خود موفق مى‏شوند، و اينان كسانى هستند كه اراده قوى دارند، و بر انسان لازم است كه اراده خود را تمرين دهد و تقويت كند تا بتواند به وسيله آن بر فشارهاى شهوات پيروز شود، و روزه يكى از وسايل تربيت و تمرين اراده است.[/rtl]
[rtl][184] روزه گرفتن امر واجب مخصوص ماه رمضان است كه گاه آدمى آن را طولانى تصورمى‏كند، ولى پس از تمرين و ممارست و تصميم گرفتن بر التزام آن را كوتاه خواهد يافت: و چنين است هر عمل ديگرى كه انسان آن را در آغاز دشوار و بزرگ تصور مى‏كند، ولى چون براى انجام دادن آن عزم جزم كند، آسان و سبك جلوه‏گر مى‏شود، و لذا از بهترين وسايل پيروزى بر زندگى سبك شمردن آن و آسان گرفتن دشواريهاى آن است، و قرآن روزه‏دارى را بدين گونه در نظر ما مجسم مى‏سازد.[/rtl]
[rtl]«أَيَّاماًمَعْدُوداتٍ- چند روزى معدود،» و در گزاردن واجب روزه تسهيلات ديگرى از قبيل تغيير زمان روزه گرفتن                      [/rtl]
[rtl]براى مسافر و بيمار وجود دارد.[/rtl]
[rtl]«فَمَنْ كانَ مِنْكُمْمَرِيضاً أَوْ عَلى‏ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ- و هر كس از شما بيمار يا در سفر باشد، در روزهاى ديگر (روزه را قضا خواهد كرد)،» كه در اين روزها به جاى روزهاى افطار كرده از ما رمضان به سبب بيمارى يا سفر، روزه خواهد گرفت. و ديگر از تسهيلات معاف شدن از روزه‏دارى براى كسى است كه نمى‏تواند روزه بگيرد، همچون اشخاص ضعيف البنيه و پيران سالخورده. در اين صورت مى‏تواند روزه بگيرد يا هر روز كه از روزه گرفتن بازمى‏ماند در مقابل آن يك مسكين را خوراك دهد.[/rtl]
[rtl]«وَ عَلَى الَّذِينَيُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعامُ مِسْكِينٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْراً- و بر كسانى كه طاقت آن را دارند، فديه خوردن روزه خوراك دادن به مسكين است، و هر كس به ميل خود روزه بگيرد،» يعنى با وجود سختى روزه داشتن روزه بگيرد، «فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ- پس اين برايش بهتر است،» بدان شرط كه روزه داشتن سبب زيان بزرگ نشود.[/rtl]
[rtl]«وَ أَنْ تَصُومُواخَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ- و اين كه روزه بگيريد براى شما بهتر است، اگر مى‏دانستيد[/rtl]
[rtl]بدان سبب كه جانهاى شما را پاك و اراده شما را تربيت مى‏كند، و براى شما درنزد خدا پاداشى نيكو آماده مى‏سازد.[/rtl]
[rtl]                              چرا رمضان؟[/rtl]
[rtl][185] و ناگزير روزه گرفتن بايد در ماه رمضان صورت پذيرد، چرا؟ آيا ماهى برتر و بهتراز آن وجود ندارد؟[/rtl]
[rtl]هرگز! ... اين ماه با خود يادبودى از مهمترين يادبودهاى امت همراه دارد، و آنياد شب قدر است كه قرآن در آن نازل شده است.[/rtl]
[rtl]«شَهْرُ رَمَضانَالَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى[/rtl]
[rtl]وَ الْفُرْقانِ‏[/rtl]
[rtl]- ماه رمضان ماهى است كه قرآن در آن فروفرستاده شده و راهنماى مردمان است. وبيناتى از راهنمايى و تميز حق از باطل[/rtl]
[rtl]«فَمَنْ شَهِدَمِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ- پس هر كس از شما در خانه و شهر خود باشد، بايد در اين ماه روزه بدارد[/rtl]
[rtl]«وَ مَنْ كانَ مَرِيضاًأَوْ عَلى‏ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ- و هر كس بيمار يا در سفر باشد، روزهاى ديگر چنين كند[/rtl]
[rtl]از آن روى روزه‏دارى در حالت بيمارى و در سفر روا نيست كه خدا:[/rtl]
[rtl]«يُرِيدُ اللَّهُبِكُمُ الْيُسْرَ وَ لا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ- خدا براى شما راحتى و آسانى مى‏خواهد و سختى و دشوارى براى شما نمى‏خواهد،» و بر آدمى لازم است كه فرمان خدا را اطاعت كند و خود را گرفتار كارهاى دشوار نسازد كه از جمله آنها روزه داشتن در سفر و در حالت بيمارى است.[/rtl]
[rtl]«وَ لِتُكْمِلُواالْعِدَّةَ- تا عده (روزهاى ماه) را كامل كنيد،» و هر روز كه از روزه شما فوت شد عوض آن را در روزهاى ديگر بگيريد.[/rtl]
[rtl]«وَ لِتُكَبِّرُوااللَّهَ عَلى‏ ما هَداكُمْ- و از اين كه خدا راه را به شما نموده از بزرگى او ياد كنيد» و تعظيم و بزرگداشت خدا را به صورتى نيرومندتر از بزرگداشت هر كس يا چيز ديگر سازيد.[/rtl]
[rtl]«وَ لَعَلَّكُمْتَشْكُرُونَ- و باشد كه شكرگزار او باشيد[/rtl]
[rtl]و شكر نعمتهايى را كه در ماه روزه نصيب شما كرده بود بگزاريد.[/rtl]
[rtl]به رياضت واداشتن نفس به رشد و نمو ايمان به خدا مدد مى‏رساند، بدان سبب كهشهوتهاى دنيا بزرگترين مانع ميان خرد آدمى و شناخت خدا است، و از راه روزه اين مانع (هر چند به صورت موقّت) از ميان مى‏رود و در اين هنگام نور ايمان در قلب درخشيدن آغاز مى‏كند، و بنده به تكبير پروردگار خويش مى‏پردازد و مى‏داند كه همه اين نعمتهاى عظيم از او است و سپاسگزار او مى‏شود.[/rtl]
[rtl]به همين گونه منع موقتى بعضى از لذات جسمانى، مزه‏اى تازه دارد كه                        317[/rtl]
[rtl]شخص را به شكرگزارى برمى‏انگيزد، و بنا بر اين شخص روزه‏دار از دو شادىبرخوردار است:[/rtl]
[rtl]يكى شادى هنگام افطار، و ديگرى شادى هنگام ملاقات ملك جبّار.[/rtl]
[rtl]                                                                                                                                      رمضان و دعا[/rtl]
[rtl][186] شهر رمضان مناسب با دعا است، و به همين سبب قرآن در اين جا از لزوم ارتباطيافتن آدمى با آفريدگار خود از طريق دعا سخن مى‏گويد:[/rtl]
[rtl]«وَ إِذا سَأَلَكَعِبادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ- و اگر بندگان من از تو چيزى درباره من پرسند، (بگو كه) من نزديكم و چون مرا بخوانند اجابت مى‏كنم» اگر دعوت و خواندن حقيقى تنها و متوجه به خدا باشد و در آن شرك و ريا نباشد، خدا بدون شك دير يا زود آن را اجابت مى‏كند.[/rtl]
[rtl]«فَلْيَسْتَجِيبُوالِي- پس از من بخواهند،» و به اوامر خدا عمل كنند تا خدا جزاى هر نيكى را ده برابر بدهد.[/rtl]
[rtl]«وَ لْيُؤْمِنُوا بِيلَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ- و به من ايمان داشته باشند، باشد كه راه يابند[/rtl]
[rtl]استجابت دعوت خدا از ايمان آغاز مى‏شود، پس چون بنده ايمان خود را به خدايشخالص براى او كند، اين ايمان او را به اجراى واجبات خدا برمى‏انگيزد و بنا بر اين پروردگارش دعاى او را مستجاب مى‏كند.[/rtl]

[rtl]                                                                                                                           با آرزوی قبولی طاعات وعبادات همه روزه داران گرامی :  [/rtl]

[rtl]                                                                                                                                       تهیه کننده: متین[/rtl]