* مقدمه از لزوم انجام فعالیت:
یکی از چالش ها و دغدغه های اصلی دانشجویان جدیدالورود در آغاز دوران تحصیل خود در دانشگاه، شناخت ساز و کارهای مختلف آموزشی دانشگاه مثل انتخاب واحد ، حذف ترم و کسب اطلاعات درمورد رشته تحصیلی ، اساتید مجرب در هر درس ، آینده شغلی هر رشته، تحصیلات تکمیلی و همچنین آشنایی با بخش های مختلف دانشگاه مثل دانشکده ها، کتابخانه ، خوابگاه ، سلف و... است. بطور کلی دانشجویان جدید الورود نیازمند تجربیاتی هستند که باید با گذشت چندین ترم و گذراندن سختی ها و مشکلات بسیار زیادی، این تجارب گرانبها را بدست آورند. یکی از اقداماتی که در راستای رفع این نیاز همگانی و اساسی دانشجویان جدیدالورود دردانشگاه قم انجام شد، ایجاد یک بستر علمی و فرهنگی برای انتقال این تجربیات مهم و ارزشمند دانشجویی از دانشجویان سال بالایی به دانشجویان سال اولی است، تا دانشجویان در همان ابتدای دوران تحصیل خود از تجربیات سایر دانشجویان استفاده نمایند و بتوانند مشکلات پیش روی خود را به راحتی حل نمایند.
*ایده های فعالیت:
ایده اصلی طرح پشتیبان علمی عبارت است از: رفاقت یک دانشجوی ممتاز علمی و فرهنگی سال بالایی با دانشجویان جدیدالورود هر رشته و در اختیار قرار دادن تجربیات دانشجویی بویژه تجارب تحصیلی و آموزشی خود برای آنها و پشتیبانی همه جانبه در امور مختلف تحصیلی و زندگی دانشجویی است، در واقع دانشجویان جدیدالورود در این طرح یک رفیق سال بالایی در رشته خود دارند که میتوانند هر پرسش یا ابهامی درباره رشته، اساتید ، دانشگاه و بطور کلی هر چیزی که به دانشجو و زندگی دانشجویی مربوط میشود را از رفیق خود جویا شوند و حتی در درس های خود می توانند از آنها استفاده کنند، البته این رفیق یک دانشجوی سال بالایی معمولی نیست؛ بلکه هم از نظر علمی و هم از نظر اخلاقی و فرهنگی در بین سایر دانشجویان ممتاز شناخته می شود. در کنار مشاوره های تحصیلی و انتقال تجربیات دانشجویی به دانشجویان جدیدالورود، بسیج دانشجویی دانشگاه قم برنامه های جذابی نیز برای ارتباط بیشتر بین افراد در طرح پشتیبان علمی اجرا نموده است. در طرح پشتیبان علمی بطور کلی سه دسته برنامه اجرا می شود.
برنامه های طرح پشتیبان علمی
۱ـ برنامه های ویژه پشتیده ها(دانشجویان جدیدالورود): شامل برنامه های گوناگونی از قبیل تور دانشگاه گردی ، اردو های تفریحی و زیارتی ، کلاس های آموزش نرم افزار ، کافه علمی مخصوص هر رشته (معرفی رشته های دانشگاهی.) ، کلاس های رفع اشکال و حل تمرین برای برخی از دروس.
۲ـ برنامه های ویژه پشتیبان های علمی: مثل کلاس های شیوه های ارتباط گیری ، فن بیان و... برگزارمیشود.
۳ـ برنامه های عمومی با محوریت اعضای طرح پشتیبان علمی(پشتیبان و پشتیده): برنامه های تفریحی،کارگاه های مهارتی مثل مدیریت زمان ، تند خوانی ، تقویت حافظه و... که در طول سال بنا بر ضرورت و با همکاری سایر معاونت های بسیج دانشجویی دانشگاه قم برگزار می گردد.
همچنین برای ارزیابی بهتر طرح پشتیبان علمی ، هشت هدف اصلی در اسای نامه طرح پشتیبان علمی تهیه و تدوین شده است که عبارت اند از:
اهداف تعیین شده در طرح پشتیبان علمی:
۱- تربیت دانشجوی تراز انقلاب اسلامی
۲- افزایش سطح علمی و فرهنگی دانشگاه قم
۳- ایجاد و تقویت روحیه نشاط و امید در بین دانشجویان جدیدالورود
۴- مشاوره به دانشجویان و پشتیبانی از ایشان در فرآیند تحصیل، آموزش شیوه¬های مطالعه مؤثر در دانشگاه و پیش¬گیری از مشکلات شایع آموزشی، مانند حذف ترم و تغییر رشته و جلوگیری از افت تحصیلی
۵ـ مشاوره به دانشجویان خوابگاهی و پشتیبانی از ایشان در زمینه زندگی خوابگاهی، شیوه¬های زندگی آرام و بانشاط در اتاق و پیش¬گیری و رفع اختلافات پیش¬آمده بین هم¬اتاقی¬ها
۶ـ ایجاد مکانیزم برقراری ارتباط مؤثر و مستمر، بین دانشجویان ورودی جدید و تعدادی از دانشجویان موجه، مستعد و ممتاز سال بالایی تحت عنوان پشتیبان، به¬منظور ارائه مشاوره به ایشان در زمینه¬های مختلف
۷ـ شناسایی استعدادهای خوب دانشجویان در زمینه¬های گوناگون و کمک به شکوفایی این استعدادها و رشد چندبعدی ورودی¬ها
۸- کمک به رشد برخی از مهارت¬های عمومی مورد نیاز دانشجویان، نظیر کارگروهی، مدیریت زمان، تفکر خلاق، مطالعه مؤثر، کار با نرم¬افزارهای عمومی و تخصصی و..
دانشجویانی که در طرح پشتیبان علمی حضور دارند به سه دسته تقسیم می شوند.۱ـ در طرح پشتیبان علمی به دانشجویان سال بالایی که تجربیات خود را در اختیار دانشجویان جدیدالورود قرار میدهند و به نوعی سرگروه هستند ((پشتیبان علمی)) گفته میشود.۲ـ به دانشجویان جدیدالورودی که در این طرح ثبتنام کرده اند و به نوعی زیر گروه محسوب می شوند ((پشتیده)) گفته می شود. ۳ـ پشتیبان های علمی در هر رشته دارای یک سرگروه یا سر حلقه هستند که به آن ((معین)) گفته میشود و وظیفه این معین ها پیگیری وضعیت پشتیبان ها و پشتیده ها است.
*پیگیری های پیش از فعالیت:
۱ـ تشکیل هیات اندیشه ورز طرح پشتیبان علمی: این هیات شامل مسئولین معاونت های علمی،فرهنگی،تعلیم و تریت بسیج دانشجویی دانشگاه قم و معین های هر دانشکده و همچنین مسئول بسیج دانشجویی و جانشین آن می باشد، که وظیفه آن نظارت بر کلیت طرح پشتیبان علمی و برنامه های پیش بینی شده در آن است.
۲ـ تعیین پشتیبان های علمی: قبل از اجرای طرح پشتیبان علمی، دانشجویان واجد شرایط برای حضور در این طرح به عنوان ((پشتیبان علمی)) بر اساس معیار های علمی_فرهنگی و تشکیلاتی انتخاب شدند و طی چندین جلسه توجیهی، طرح پشتیبان علمی برای آنها تبیین شد.
۳ـ تدوین اساس نامه طرح پشتیبان علمی: یکی از مهمترین اقداماتی که قبل از اجرای طرح انجام شد، تهیه و تدوین ((اساس نامه طرح پشتیبان علمی)) بود که شامل بیان اهداف و ساختار مدیریتی طرح پشتیبان علمی است. این اساس نامه پس از بررسی های لازم در هیات اندیشه ورز به تصویب رسید.
۴ـ طراحی فرم ثبتنام برای ثبت نام حضوری: ثبت نام در طرح پشتیبان علمی هم بصورت حضوری هم از طریق فضای مجازی و غیرحضوری امکان پذیر بود، بر همین اساس یک فرم برای آگاهی از اطلاعات اولیه دانشجویان جدید الورود و ثبت نام آنها آماده شد.
۵ـ تهیه ((پشتیبان نامه)) ویژه پشتیبان های علمی: یکی از اقداماتی که قبل از اجرای طرح پشتیبان علمی انجام شد، تهیه و تدوین یک کتابچه راهنما درباره نحوه ی اجرای طرح پشتیبان علمی در قالب((پشتیبان نامه)) بود.
((پشتیبان نامه)) شامل شرح وظایف یک پشتیبان علمی، چالش های پیش روی پشتیبان ها و همچنین بیان راهکار ها و راه حل های لازم برای حل این چالش ها می باشد. پشتیبان نامه قبل از آغاز بکار طرح بین پشتیبان های علمی توزیع گردید.
۶ـ هماهنگی با سایر معاونت های بسیج دانشجویی: از آنجایی که طرح پشتیبان علمی یکی از چندین طرح کلان بسیج دانشجویی دانشگاه قم بشمار می آید؛ لازم بود برای اجرای هرچه بهتر طرح با سایر معاونت ها و بخش های بسیج دانشجویی هماهنگی انجام شود .به همین دلیل طی چندین جلسه اهمیت و کلیت طرح پشتیبان علمی برای شورای مرکزی بسیج دانشجویی بیان شد؛ علاوه بر این در جلسات بین بخش های مختلف برای اجرای برنامه ها تقسیم وظایف انجام شد.
*جزئیات فعالیت:
۱ـ برگزاری جلسات هیات اندیشه ورز طرح پشتیبان علمی: در طول سال تحصیلی جلسات هیات اندیشه ورز طرح پشتیبان علمی برگزار گردید و بر روند اجرای برنامه ها نظارت و نقاط ضعف و قوت طرح مورد بررسی قرار گرفت و تصمیمات لازم گرفته شد.
۲ـ برگزاری جلسات هماهنگی و آسیب شناسی برنامه ها با حضور پشتیبان های علمی: در این جلسات هماهنگی لازم برای اجرای بهتر برنامه ها با پشتیبان های علمی انجام شد و همچنین برای برنامه اجرا شده نیز آسیب شناسی صورت گرفت.
*نقاط ضعف:
نقطه ضعف اصلی طرح پشتیبان علمی که در سال اول اجرا، با آن روبه رو شدیم. محدودیت امکانات و زیر ساخت های موجود در دانشگاه بود که به دلیل استقبال گسترده ی دانشجویان جدید الورود و خانواده های آنها از یک سو و از سوی دیگر عدم پیش بینی کافی زیر ساخت ها و امکانات از سوی مسئولین طرح بود که باعث شد به دلیل حجم زیاد افراد حاضر در طرح، سطح کمیت و کیفیت برنامه ها دچار افت شود. انشاء الله برای سال های آینده با اتخاذ تدابیر لازم از سوی مسئولین این مشکل نیز حل خواهد شد.
*نتایج و پیامد‌ها:
با توجه با اینکه طرح پشتیبان علمی برای نخستین بار در دانشگاه قم اجرا شده است اما با نتایج و پیامدهای مثبت و اثر گذاری در دانشگاه قم همراه بوده، که مهم ترین آنها عبارت است از :
۱ـ استقبال گسترده و پیش بینی نشده از سوی دانشجویان جدیدالورود و خانواده های آنها: با توجه به اینکه طرح پشتیبان علمی پاسخی مناسب برای نیاز علمی همه دانشجویان است، این طرح با استقبال خوبی روبه رو شد به گونه ای که از بین دانشجویان جدیدالورودی که در روز های ثبتنام دانشگاه با طرح پشتیبان علمی آشنا شدند، حدود ۹۵% افراد در طرح پشتیبان علمی ثبتنام کردند، که در حال حاضر حدود ۳۰ پشتیبان علمی و بیش از۲۵۰ دانشجوی جدیدالورود به عنوان پشتیده در ۳۰ حلقه علمی دانشجویی با ۵ معین در طرح پشتیبان علمی حضور دارند.
۲ـ افزایش در جذب دانشجویان جدید الورود به بسیج دانشجویی : از آنجایی که طرح پشتیبان علمی باعث معرفی هر چه بیشتر بسیج دانشجویی و برنامه های آن به دانشجویان جدیدالورود شد، این طرح باعث افزایش جذب و عضویت دانشجویان جدید الورود در روز های ثبتنام دانشگاه در بسیج دانشجویی گردید.
۳ـ افزایش ارتباط دانشجویان بسیجی با دانشجویان جدید الورود: به دلیل اینکه اکثر پشتیبان های علمی و مسئولین طرح پشتیبان علمی از بین دانشجویان بسیجی و شاخص دانشگاه انتخاب شده بودند، این طرح باعث شد تا ارتباط دانشجویان بسیجی با دانشجویان جدیدالورود افزایش یابد.
۴ـ کاهش افت تحصیلی دانشجویان در سال اول دانشگاه و افزایش سطح علمی دانشجویان: به دلیل وجود راهنمایی ها و مشاوره های تحصیلی و حتی کمک در دروس سال اول دانشگاه به دانشجویان جدیدالورود، افت تحصیلی آنها کاهش یافت و حتی باعث شد آمار مشروطی های دانشجویان ترم اول کاهش یابد.
۵ـ افزایش مهارت های دانشجویی : اجرای کارگاه های متنوع آموزش محور باعث افزایش مهارت های دانشجویی در بین پشتیده ها و پشتیبان های علمی شد.
۶ـ کاهش آسیب های زندگی خوابگاهی در دانشگاه: با همکاری مسئولین دانشگاه و اجرای برنامه های گوناگون و متنوع، آسیب های احتمالی خوابگاه و زندگی دانشجویی با آگاهی بخشیدن به دانشجویان جدیدالورود تا حدی کنترل و پیش گیری شد.
۷ـ اثرات فرهنگی و تربیتی: پشتیبان های علمی، در کنار مشاوره های تحصیلی از فعالیت های تربیتی و فرهنگی نیز غافل نبودند و از راه های گوناگون مثل شرکت در مراسم های مذهبی، زیارت حرم حضرت معصومه(ص) و جمکران همراه با پشتیده ها تاثیر گذار عمل کردند.
*شیوه‌های تبلیغات:
مهم ترین و اصلی ترین شیوه تبلیغات طرح پشتیبان علمی، تبلیغات بصورت چهره به چهره و حضوری در روز های ثبتنام دانشگاه بوده که در غرفه بسیج دانشجویی انجام شد، همچنین از ظرفیت حضور خانواده های دانشجویان برای معرفی طرح پشتیبان علمی و ثبتنام نیز استفاده شد. ثبت نام هم از طریق حضوری با تکمیل فرم ثبتنام و هم از طریق غیر حضوی و ثبتنام بصورت پیامکی و فضای مجازی امکان پذیر بود.لازم به ذکر است که تبلیغات و ثبتنام حضوری فقط در روز ثبتنام دانشگاه انجام شد و از تبلیغات میدانی در سطح دانشگاه و سایر روش ها به دلیل استقبال گسترده در روز های ثبتنام استفاده نشد.