۱۳۹۰-۸-۱۴، ۰۸:۱۷ عصر
سه مکتب موسیقی ترکی خراسان
نگاهی به موسیقی مقامی در خراسان شمالی بجنورد ، خبرگزاری جمهوری اسلامی ۸۶/۰۸/۰۵
داخلی. فرهنگی. هنری. موسیقی مقامی.
استان خراسان شمالی به دلیل وجود قومیتهای مختلف با فرهنگهای مختلف یکی از مهمترین پایگاه‌های موسیقی مقامی کشور بشمار می‌آید.
امتزاج و هم‌آمیزی سه فرهنگ مستقل موسیقی مقامی این خطه یعنی، کرمانجی، ترکی و ترکمنی تنوعی شگرف در موسیقی این ناحیه پدید آورده است.
موسیقی ترکی از عمیق‌ترین و اصیل‌ترین موسیقیهای این منطقه است که هنرمند این حوزه با هنری که از طبع سرشارش جاری می‌شود، زخمه بر ساز می‌زند و این موسیقی را طنین‌انداز می‌کند.
یک پژوهشگر موسیقی خراسان شمالی پیرامون موسیقی ترکی این منطقه به ایرنا گفت: بخش عمده موسیقی ناحیه‌ای در خراسان شمالی موسیقی ترکی است.
مهدی رستمی افزود: آهنگهای ترکی به لحاظ تکنیکی قوی و از لحاظ زمانی دامنه‌دار هستند و اشعار و سیلابهایشان کامل است.
وی بیان کرد: موسیقی ترکی و کردی بر هم اثرگذاری متقابل دارند چنانکه گاه این اثرگذاری آنقدر عمیق است که شناسایی ترکی یا کردی بودن برخی ملودیها مشکل می‌شود.
او افزود: موسیقی ترکی و موسیقی ترکمنی نیز به خصوص در نواحی مرزی بر هم اثرگذاری داشته‌اند.
وی بارزترین آهنگهای ترکی را که رنگ و بوی محلی دارند موسیقی "گرایلی، نوایی، غریب و کرم و اصلی‌خان" دانست و افزود: این موسیقی‌ها که با نواختن آنها شکل روایتی آهنگها بروز می‌کند باید مورد پژوهش‌و بازکاوی قرار گیرند.
این محقق فرهنگ و هنر خراسان شمالی، موسیقی ترکی را مبتنی بر سه مکتب جوین ، گلیان در شیروان و نواحی شمال خراسان از قوچان تا درگز دانست.
وی گفت: مکتب جوین، موسیقی ناحیه اسفراین و سبزوار است که از نگاه پژوهشگران مهجور مانده است.
او موسیقی مکتب جوین را آرام و متفکرانه دانست و اظهار داشت: دایره ملودیهای موسیقی این مکتب بسیار وسیع است و مبتنی بر روایت و داستانهای بلندی است که در قالب ملودیهای متنوع توسط بخشیها روایت می‌شود.
وی "کرم و اصلی خان، زهره و طاهر، ابراهیم ادهم و کوراوغلی" را از جمله موسیقیهای مکتب جوین ذکر کرد و افزود: سلسله‌جنبان موسیقی جوین مرحوم "پرویز دردی و مختار زنبیل‌باف" بوده‌اند.
او بیان کرد: در این نوع موسیقی به عنوان مثال در مجموعه "کرم و اصلی‌خان" بخشیها با توانمندی خاص ۱۰تا ۱۲ساعت پی در پی نواخته و آواز می‌خواندند و در عین حال موسیقی را با تغییر ملودی همراه می‌کردند تا شنونده احساس خستگی نکند.
وی گفت: در این موسیقی بعد حماسی، عرفانی و عاشقانه سیال است.
این پژوهشگر پیرامون مکتب شیروان گفت: این نوع موسیقی هیجانی‌تر است و هنجارهای حرکتی در آن بیشتر و پر تحرک‌تر است.
وی افزود: ملودیها در این نوع موسیقی ضربی‌تر و ریتمی‌تر و با حرکت بیشتری همراه هستند.
او بیان کرد: مرحوم "علی گل‌افروز، حاج حیدر کارگر، سلطان‌رضا ولی‌نژاد و مرحوم حسن یزدانی" از پیروان مکتب گلیان در شیروان هستند که توانسته‌اند این موسیقی را به غایت مطرح کنند و پرورش دهند.
وی گفت: مکتب سوم موسیقی ترکی موسیقی ناحیه شمال خراسان از قوچان تا درگز و نواحی میانی آنها است که برای بیان آن ناگزیر از فرارفتن از مرزهای جغرافیایی استان هستیم.
رستمی بیان کرد: این سبک از آرامش موسیقی جوین برخوردار است ولی تکنیک در آن بالاتر می‌رود.
وی افزود: در این نوع سبک رگه‌های تصوف بیشتر دیده می‌شود، نوع اشعار و حرکتها در آن گرایش صوفیانه دارد و نمود رنگ خانقاهی در آن بیشتر است.
او ادامه داد: "حاج‌قربان سلیمانی و مرحوم حاج‌حسین یگانه" از اساتید مطرح این سبک هستند.