مشاوره خانواده رایگان عطاملک
درباره روز کتاب | واکاوی تجربیات موفق دنیا در ارتقای فرهنگ کتابخوانی - نسخه‌ی قابل چاپ

+- مشاوره خانواده رایگان عطاملک (https://atamalek.ir)
+-- انجمن: فجازی (https://atamalek.ir/forum-41.html)
+--- انجمن: قرارگاه فرهنگی افسران آتش به اختیار (https://atamalek.ir/forum-107.html)
+---- انجمن: ایده، خلاقیت و تجربیات فرهنگی (https://atamalek.ir/forum-110.html)
+---- موضوع: درباره روز کتاب | واکاوی تجربیات موفق دنیا در ارتقای فرهنگ کتابخوانی (/thread-10494.html)



درباره روز کتاب | واکاوی تجربیات موفق دنیا در ارتقای فرهنگ کتابخوانی - ADMIN - ۱۳۹۸-۹-۱۱

درباره روز کتاب | واکاوی تجربیات موفق دنیا در ارتقای فرهنگ کتابخوانی
تهران- ایرنا- کتاب، کالای فرهنگی و اثرگذاری است که همچنان در هزاره سوم، ارمغانی شگفت‌انگیز به شمار می‌رود. کتابخوانی در واقع معیاری برای شناخت فرهنگ عامه است. هر اندازه ملتی کتابخوان باشند، می‌توان نرخ سواد، رواج فرهنگ علم ورزی، اقتصاد دانش‌بنیان و رونق صنعت نشر و انتشارات آن جامعه را دریافت.

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ کتاب محصول تجربه های بشری و خلاقیت های ذهنی و آموخته های دراز مدت انسان به شمار می رود. سهم کتاب در انتقال دانش ها گاهی به مراتب بیشتر و فراتر از دیگر ابزار آموزشی است. کتاب وسیله ای است که دانش بشری به مدد آن از تباه شدن مصون می ماند و بدان وسیله به آیندگان نیز منتقل می شود. پدید آوردن آثار علمی و فرهنگ مکتوب از توصیه های مهم اولیای دین است و به گسترش دانش کمک می کند و به عنوان یک میراث فرهنگی برای نسل های آینده ماندگار می شود.

در واقع وقتی جهل و بی خبری، جامعه ای را از پای درآورد یا شبهه ها ذهن جوانان را فلج کند، بدون شک یکی از مهم ترین راهکارهایی که می تواند آفت جهل را بزداید، مطالعه است و آنچه می تواند شبهه های ذهنی را دفع کند و ایمان و اطمینان را به قلب ها باز آورد، کتاب خوانی است. گرفتاران در چنبره پرسش ها و محاصره شدگان در میان انبوه شبهه ها، می توانند برای استمداد فکری به کتابخانه مراجعه کنند و از آن جا نیرو گیرند و به جنگ شبهه ها بروند و پاسخی در برابر القائات و شبهه افکنی های دیگران بیابند.

۲۴ آبان هر سال در تقویم ایران به عنوان روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار نام گذاری شده است. علت نام گذاری این روز در تقویم به خاطر ارزش والای کتابخوانی و رشد فرهنگ کتابخوانی در جامعه است. این رویداد همچنین در نخستین دوره با پیام رهبر فرزانه انقلاب اسلامی آغاز به کار کرد.


حضرت آیت الله خامنه ای درباره نقش برجسته کتاب در حیات مادی و معنوی انسان ها اظهار داشت: در اهمیت عنصر کتاب برای تکامل جامعه انسانی، همین بس که تمامی ادیان آسمانی و رجال بزرگ تاریخ بشری، از طریق کتاب جاودانه مانده اند و روابط فرهنگی جامعه بشری نیز از پوشش کتاب و مبادلات فرهنگی تقویت شده است. وقتی کتاب زیاد در اختیار همه قرار می گیرد، یک نوع حیرتی برای بعضی به وجود می آید که آیا این کتاب را بخوانیم، یا نخوانیم؟ مفید است، یا مضر است، یا بی فایده است؟ کتاب بی فایده هم یعنی مضر است؛ زیرا انسان وقتی را صرف خواهد کرد. البته کتابی که به کلی بی فایده باشد، خیلی به ندرت می شود پیدا کرد. بالاخره هرکتابی یک نوع فایده ای دارد؛ لیکن وقت انسان محدود است. کسانی که اهل مراجعه به کتاب هستند، احتیاج دارند که اهل نظر و اهل اطلاع، کتاب ها را به آنها معرفی کنند. متاسفانه مطبوعاتی که از لحاظ وسعت و کیفیت، مخصوص این کار و شایسته این زمان باشد، نداریم. البته در گذشته بود. اما خیلی نادر بود و سطح خیلی بالایی هم نداشت. امروز هم در گوشه و کنار چیزهایی هست که البته کافی نیست... کتاب های بسیاری نوشته می شود که اگر خواننده ای در باره این کتاب ها آگاهی لازم را داشته باشد، آنها را خواهد خرید و خواهد خواند؛ بلکه دوبار خواهدخواند. الان آگاهی ندارد، سراغ این کتاب نمی رود. بسیاری از کتاب ها به عکس هستند؛ یعنی اگر خواننده مشخصی آن آگاهی را داشته باشد، به این کتاب نگاه نخواهد کرد؛ چون مثلا وقتش را ندارد؛ چون احتیاجی به این مقوله ندارد؛ یا به خاطر این که اشکالی در این کتاب هست، سراغش نمی رود. پس، کتاب جزو کارهای لازم است.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا همزمان با ۲۴ آبان روز کتاب و کتابخوانی به بررسی و واکاوی روش های مرسوم در دیگر کشورهای و تجربیات تازه در جهت ارتقای فرهنگ کتابخوانی پرداخته است: 

ژاپن

مدتی است در ژاپن شیوه بدیعی برای علاقه‌مند کردن کودکان به مطالعه در حال تجربه شدن است. نتایج مطالعات جدید نشان می‌دهد، طراحی برنامه‌ای که برپایه آن کودکان گمان کنند، عروسک‌های پارچه‌ای از خواندن لذت می‌برند، می‌تواند به آشنایی و علاقه‌مندی بیشتر بچه‌ها به کتاب کمک کند. پژوهشگران این طرح در موسسه تکنولوژی اوساکا در ژاپن یک برنامه جشن کتاب شب که یک مهمانی شبانه برای ۴۲ کودک پیش‌دبستانی بود، ترتیب دادند. رفتار کودکان در روز نخست و سپس سه روز بعد و همچنین سه ماه بعد بررسی و تاثیر این روش و مدت زمان رسیدن به هدف ارزیابی شد. نتایج حاصل نشان می‌دهد، بلافاصله پس از برنامه طرح‌ریزی شده، تعداد کودکانی که برای حیوانات عروسکی خود کتاب می‌خواندند به‌طور چشمگیری بیشتر از کودکانی بود که این کار را انجام نمی‌دادند.


آمریکا

در ایالات متحده نیز شیوه‌های مختلفی برای علاقه‌مند کردن کودکان به کتابخوانی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به تاکید بر مطالعه دست‌کم ۲۰ دقیقه در روز در زمینه‌های غیر درسی در دوران دبستان و برپایی کلاس‌های رایگان کتابخوانی روزانه برای کودکان  ۶ ماه‌ به بالا اشاره کرد. در این کلاس‌ها از روی کتاب‌های پرعکس و کم‌نوشته برای بچه‌ها می‌خوانند و بعد با بچه‌ها همراه سرودخوانی بازی می‌کنند.

هلند

در هلند نیز خدماتی مشابه از طرف کتابخانه‌ها ارایه می‌شود به عنوان مثال می‌توان به برنامه بوک استارت اشاره کرد. هدف از برنامه بوک استارت ایجاد همکاری انگیزشی نزد والدین کودکان زیر یک‌سال در خصوص کتاب و کتابخوانی و تشویق آنها به حضور فعالانه در کتابخانه‌های عمومی محلی است. آغاز کتابخوانی برای کودک در سنین بسیار پایین، مزایای بسیاری برای زندگی آن کودک به همراه خواهد داشت. والدین کودکان تازه متولد شده در خلال مراجعه‌های الزامی خود به مراکز مراقبت از کودک در هلند، یک دعوت‌نامه به کتابخانه دریافت می‌کنند. در نخستین مراجعه به کتابخانه، آنها یک چمدان کوچک حاوی کتاب، دی‌وی‌دی (فیلمی از الگوهای رفتاری درباره کتابخوانی برای کودک و نحوه بازی با او) و همچنین اطلاعاتی درباره دیگر سرویس‌های کتابخانه دریافت می‌کنند. همچنین بسته خدماتی برای پشتیبانی از مدارسی که رتبه پایینی در سطح سواد دانش‌آموزان دارند، کتابخانه‌هایی را به ارایه خدمات به چنین مدارسی موظف می‌کند. این کتابخانه ‌ها در این مدارس شعبه‌هایی را تاسیس می‌کنند، یک کتابدار در آنها حضور خواهد داشت و مجموعه کتاب‌های کتابخانه از جذابیت و قدرت ارایه بالایی برخوردار خواهد بود. در این برنامه، کتابخوانی مورد ترویج و تشویق قرار می‌گیرد. همچنین روند ثبت‌نام و عضویت، تعداد مراجعات و به امانت‌گیری کتاب‌ها از طرف دانش‌آموزان مورد رصد و نظارت قرار دارد.


آفریقای جنوبی

بیشتر مردم آفریقای جنوبی در شهرهایی محروم یا مناطق روستایی زندگی می کنند. نرخ بالای بیکاری و نابرابری های اجتماعی باعث شده که بسیاری از جوانان قادر به تحصیل در مدارس نباشند و بسیاری از دانش آموزان نیز در خواندن و نوشتن ضعف های زیادی داشته باشند. بنا بر گزارش بنیاد سواد آموزی فوندزا تنها هشت درصد از مدارس آفریقای جنوبی کتابخانه دارند و حدود ۱۸ درصد از افراد بالای ۱۵ سال بی سوادند.

برای تغییر این وضعیت، سازمان غیردولتی فوندزا در ۲۰۱۱ میلادی در این کشور آغاز به کار کرد و برای ترویج کتابخوانی دست به ابتکارات جدیدی زد. مدیر بنیاد فوندزا می گوید: یکی از دلایل مهم نبود فرهنگ مطالعه در آفریقای جنوبی، گران بودن کتاب هاست و قیمت خرید کتاب ها خارج از توان مالی بسیاری از مردم است. ما تلاش می کنیم امکان دسترسی مردم به کتاب ها را افزایش دهیم اما نه هر کتابی را. ما باید شمار کتاب های دارای محتوای محلی را افزایش دهیم تا جوانان بین محتوای کتاب ها و زندگی واقعی شان ارتباطی پیدا کنند و داستان ها را مرتبط با خود بدانند و بتوانند نسبت به کتاب ها و داستان هایی که می خوانند واکنش نشان دهند.

بلژیک

آن بلین از نخستین آموزگارانی است که استفاده از کتاب های درسی الکترونیکی را برای تدریس انتخاب کرده است. از نظر او، این سیستم اجازه می دهد تا درس ها را مطابق با نیاز دانش آموزانش ارایه دهد. به عنوان مثال، او می تواند با این سیستم، هم به شکل گروهی و هم به صورت فردی درس دهد. او می گوید: با این روش، همکاری دانش آموزان در روند آموزش بیشتر می شود زیرا در این حالت، همیشه باید یک دانش آموز دستورالعمل ها را بخواند و فرد دیگری که باید به دسته بندی اطلاعات بپردازد و فرد سومی که بتواند فرهنگ لغت را بخواند و چهارمین نفری که یادداشت برمی دارد. سپس آنها می توانند نتایج را از طریق آی پد یا ایمیل برای من بفرستند. بنابراین این شیوه دانش آموزان را مجبور می کند که با یکدیگر کار کنند. در این روش علاوه بر متون درسی دیجیتال به هر دانش آموز یک لوح رایانه داده می شود تا به مواد درسی دسترسی داشته باشد. هرفرد می تواند برای مثال، به صدای برنامه گوش داده و سپس به سوالات و تمرین ها پاسخ دهد. برای جوانان این ابزار امتیازات زیادی دارد. متون آموزشی روی صفحه نمایش دیجیتال ارایه می شوند و برای اصلاح تمرین ها نیز می توان به صورت گروهی عمل کرد. با این کار، خواندن متون و هجی کردن کلمات نیز آسان تر می شود و به این ترتیب دیگر بهانه ای نیز برای غیبت از کلاس وجود نخواهد داشت.

پرتغال

تحقیقات نشان می دهد که خواندن مستمر می توانند احتمال ابتلا به آلزایمر را در افراد مسن کاهش دهند. در کشور پرتغال پروژه ای در حال اجراست که سعی دارد، عشق به خواندن را از طریق ایجاد ارتباط میان نسل ها تقویت کند. در شهر کالداس داراینیا پرتغال، پروژه ای به نام خواندن برای شنیدن صدای انسان در حال اجراست. در این طرح دانش آموزان، زیرنظر معلمان، بخشی از وقت آزادشان را به خواندن کتاب اختصاص می دهند و سپس آنها را با افراد مسنی که در خانه سالمندان نزدیک مدرسه شان به سر می برند. به اشتراک می گذارند. این پروژه که به طرحی ملی برای خواندن تبدیل شده بر اهمیت با هم بودن و به اشتراک گذاری تجارب و داستان ها تاکید دارد و با استقبال فراوان دانش آموزان و افراد سالمند مواجه شده است.


افغانستان

مسوولان فرهنگی هرات در غرب افغانستان می گویند، فرهنگ کتابخوانی و مطالعه در این شهر به میزان قابل توجهی نسبت گذشته، گسترش یافته است. آنان افزایش مدارس خصوصی را یکی از دلایل گسترش کتابخوانی در هرات عنوان کرده اند. غلام فاروق هاشمی مسوول کتابخانه عمومی هرات می گوید در این اواخر با فعال شدن چندین مکتب خصوصی نسبت به گذشته ها شمار بیشتری از دانش آموزان مکاتب برای تحقیق و مطالعه به این کتابخانه مراجعه می کنند. از وقتی که لیسه ها (دبیرستان های) خصوصی در ولایت هرات شروع به فعالیت کردند، فکر می کنم که ۲۰ درصد مراجعان ما بیشتر شده است، زیرا اینها (مکاتب خصوصی) به شاگردان وظیفه خانگی می دهند و این شاگردان مجبورند که از پنج یا ۶ منبع استفاده کنند.

یکی از فروشندگان کتاب در شهر هرات گفت: فردی که پول دارد، اهل مطالعه نیست و شخصی که اهل مطالعه است پول ندارد. اکثر کتاب ها (در کتابفروشی های هرات) چاپ ایران و پاکستان است. ما کتاب های چاپ شده در داخل افغانستان نداریم که بتوانیم ارزانتر بفروشیم.

کارشناسان می گویند فرهنگ کتابخوانی تنها در صورتی می تواند با سرعتی بیشتر رواج یابد که دولت افغانستان به ایجاد کتابخانه ها در شهرها بپردازد و همچنین به چاپ آثار نویسندگان افغان و انتشار آنها کمک کند.

هند

بنابر آماری که در ۲۰۱۵ میلادی منتشر شد، هند با سرانه مطالعه ۱۰:۴۲ (۱۰ ساعت و ۴۲ دقیقه) برای هر فرد در هفته در صدر آمار کتابخوانی در دنیا و کره با سرانه مطالعه ۳:۶ (سه ساعت و ۶ دقیقه) برای هر فرد در هفته در قعر جدول قرار گرفت. طبق این مطالعات، مردمی که کتاب را در دست می‌گیرند و آن را هنگام خواندن لمس می‌کنند، نسبت به مطالب خوانده شده آگاه‌تر هستند تا افرادی که با تبلت مطالعه می‌کنند. دانشمندان برپایه آمارهای چندین سال اظهار کردند: از زمانی که مردم موبایل پیشرفته در دست گرفتند، نخستین بار است که آمار مطالعه دیجیتالی کاهش داشته است.


جدول میزان هفتگی کتاب در میان کشورهای مختلف دنیا
یکی از روش های راهبردی و بسیار ساده برای رواج کتابخوانی در هند استفاده از اتوبوس های سیار حمل کتاب در مناطق محروم و روستایی عنوان شده است. نحوه کار بدین شکل است که این اتوبوس‌ها هر ۲ هفته یا هر ماه یک بار به مناطق محروم کشور پهناور هند رهسپار می شوند و در این میان کتاب های روز و مورد نیاز این قشر از مردم را که دسترسی و توان مالی برای مطالعه ندارند در اختیار آنها قرار می دهند. این روش که مورد استقبال زیاد مردم مناطق حومه و غیرشهری در هندوستان قرار گرفته از جمله مهم ترین و شایع ترین روش های ارتقای کتابخوانی در سراسر دنیا و به خصوص جهت کتابخوانی مناطق محروم نام گرفته است.