افرادی که علاقمند به پرورش بلدرچین جهت نولید گوشت باشند باید جوجه های آن را خودشان تولید و تکثیر نمایند .زیرا محلی در ارتباط با تولید انبوه جوجه بلدرچین و یا کارخانه جوجه کشی ویژه بلدرچین فعلا وجود ندارد . جهت ایجاد تاسیسات مربوط به پرورش بلدرچین نیز محلی را که دارای آب ، برق و راه بوده وجای خلوت باشد باید انتخاب کرد همچنین دارای امکانات لازم نسبت به حمل محصولات تولیدی به بازار باشد و از طرفی به دلیل ایجاد بوی نامطبوع و جذب مگس در محلی خارج و دور از محل سکونت پروزرش داده شود . به همین دلیل نیاز به ایجاد سالن های جداگانه جهت پرورش مولدین و جوجه ها و تاسیسات می باشد این واحدها را می توان بر اساس ظرفیت شان به صورت مجزا و یا بصورت واحد های جداگانه داخل یک ساختمان ایجاد کرد .سمت و سوی سالن ها از نظر آفتابگیر بودن مهم و با اهمیت می باشد مثلا در مناطق گرمسیر قسمت طولی سالن ها باید در جهت شرق و غرب ساخته شود . اگر سایبان ساختمان هم مقداری طولانی در نظر گرفته شود از افزایش دمای داخل سالن در فصل تابستان کاسته خواهد شد زیرا در این فصل خورشید مدار عمودی را طی می کند . اما در مناطق سردسیر طول سالن در جهت شمال و جنوب ساخته می شود با این کار سالن ها در فصل زمستان آفتاب گیر خواهند شد .بادگیر بودن ، ارتفاعات و کناردریا محلی مناسب برای پرورش بلدرچین محسوب نمی گردد . مکان پرورش را می توان بصورت بسته و باز ساخت . داخل سالن پرورش بر اساس برنامه و نحوه پرورش (داخل قفس و یا کف سالن ) ، ظرفیت جوجه ریزی در نظر گرفته شده و سرمایه موجود پرورش دهنده و ... آماده سازی می گردد . اگر پرورش در کف سالن مد نظر باشد از بستر استفاده می شود در این سیستم ارتفاع بستر در فصل تابستان 5 – 3 سانتیمتر و در فصل زمستان 8 – 5 سانتیمتر در نظر گرفته شده و با کاه ، تراشه نجاری ، پوسته برنج و یا خاک اره می پوشانند . درجه حرارت مطلوب در پرورش بلدرچین بالغ مابین 27 – 21 درجه سانتی گراد می باشد . سیستم نگهداری در قفس در انواع مختلف ( پرورش نیمچه گوشتی – تخمگذار – و ... ) متداول می باشد کف قفس را می توان در اندازهای مختلف ( 25* 15 ، 20 * 15 ، 15 * 15 ) انتخاب کرد اما ارتفاع باید بین 17 – 15 سانتی متر باشد . در قفس های با ابعاد ذکر شده می توان 4 – 2 بلدرچین نگهداری کرد . در ابعاد کوچک یک نر و یک ماده ، اما در ابعاد بزرگ بازاء 3 – 2 بلدرچین ماده یک بلدرچین نر مناسب می باشد .

در قفس های سیستم آپارتمانی ، جهت جمع آوری فضولات ، قسمت تحتانی هر قفس با کف فلزی پوشانده می شود ، فضولات جمع شده یا بصورت اتوماتیک و یا بصورت دستی تخلیه و پاک سازی می شود . در قفس های تیپ کالیفرنیا ، مدفوع مستقیما به کف سالن ریخته و در آنجا جمع می شود تخلیه مستمر فضولات تولید شده از نظر تهویه و تامین هوای پاکیزه داخل سالن موثر است .شبکه های کف قفس در هر نوع آن باید به ابعاد 5/1 – 1 سانتی مترواما شبکه سقف و دیواره ها 4 * 5/2 و یا 5 * 2 سانتی متر بهتر است . جهت سرازیر شدن تخم ها ، کف باید با زاویه 15 درجه ساخته می شود به منظور جلوگیری از شکستن تخم ها در اثر برخورد با جدار شبکه فلزی، سرتاسر شبکه محل تجمع تخم ها با ابر پوشانده می شود . این عمل در جلوگیری از شکسته شدن تخم ها بسیار مفید می باشد . پرورش بلدرچین بصورت گروههای بزرگ نیز در داخل قفس امکان پذیر می باشد ، اما تراکم آنها نباید از 50 قطعه بیشتر باشد . جهت اجرای این روش ابعاد مختلف قفس بر اساس تعداد بالدرچین بشرح ذیل اشاره می گردد .بازاء هر 50 قطعه بلدرچین = 30*120*60و خیز و پرواز و ایجاد زخم ارتفاع قفس ها نباید بیشتر از cm 30



باشد. تولید مثل بلدرچین:جهت اینکار از دستگاههای جوجه کشی استفاده می شود بلدرچین در کوتاه مدت به بلوغ جنسی می رسد جنس ماده در 42 روزگی شروع به تخم گذاری می کند . تولید اسپرم در بلدرچین نر در 36 روزگی شروع می شود اگر بازاء 3 – 2 ماده باید یک نر در نظر گرفته شود . در واقع شانس نطفه دار بودن تخم ها افزایش می یابد . جهت تکثیر و تولید مثل از بلدرچین مادر و تخم های بدست آمده از آن استفاده می شود .بلدرچین های مادر خریداری شده نباید بیشتر از 3 – 2 هفته سن داشته باشند تولید تخم در روزهای 60 – 56 تخمگذاری به اوج خود می رسد .در صورت افزایش مدت زمان روشنایی از فروردین لغایت شهریور 100- 50 تخم می گذارند پس از این مدت وارد تولک 5/1 ماهه می شوند . در پرورش مدرن و در شرایط صنعتی در طول سال از یک قطعه بلدرچین 300 – 250 تخم یرداشت می شود . شرایط ایده ال نوردهی و ایجاد روشنایی در سالن 18 – 14 ساعت در روز می باشد . در انتخاب تخم ها جهت استفاده در جوجه کشی باید به نکاتی همچون پاکیزگی تخم ، سالم بودن و به وزن آن توجه نمود . اگر مجبور به ذخیره تخم های بدست آمده از مادران مولد باشیم باید در شرایط مناسب یعنی در دمای 18 – 16 درجه سانتی گراد و رطوبت 80 – 75% نگهداری گرد . اگر تعداد تخم تولید شده کمتر از ظرفیت ماشین جوجه کشی باشد می توانیم تخم های بدست آمده را تا 15 – 10 روز در شرایط محیطی فوق الذکر ذخیره و نگهداری نمائیم .تخم ها در روی راک بطرز افقی یا بشکلی که نوک تیز آن در قسمت پائین قرارگیرد می گذارند ، درصورتی که تخم بلدرچین بیشتر از یک هفته جهت جوجه کشی ذخیره و نگهداری شود باید هر روز با جابجا نمودن ، وضعیت آنها تغییر داده شود . در تولید جوجه بلدرچین توسط ماشین جوجه کشی رعایت 4 شرط دما ، رطوبت و تهویه مناسب و جابجا کردن الزامی است تخم بلدرچین بعد از 18 – 17 روز هچ می شود . دمای ماشین جوجه کشی بایستی 5/37 درجه سانتی گراد باشد اما دو روز آخر درجه حرارت جوجه کشی کاهش داده می شود .تهویه توسط یک یا چند سوراخ ایجاد شده در سقف دستگاه انجام می گیرد . همچنین FAN



تعبیه شده داخل دستگاه منجر به ورود هوای تمیز به داخل و خروج هوای کثیف به خارج آن خواهد شد . در 14 روز اول تخم های داخل ستری بلافاصله هر 4 – 2 ساعت یکبار و یا حداقل روزی 5 بار جابجا می شوند اگر این کار توسط دستگاه و به صورت اتوماتیک باشد بازاء هر یک ساعت یکبار انجام خواهد گرفت ، دو روز آخر تخم ها به هچری انتقال داده می شوند .تعداد جوجه های هچ شده بازاء هر یکصد تخم راندمان هچ را مشخص می کند . تعداد تخم های بارور بازاء هر یکصد تخم نیز میزان باروری را تعیین می کند بهترین موقع تعیین درصد ( باروری و راندمان هچ ) انتقال تخم ها از ستری به هچری می باشد.تعیین ظرفیت دستگاه جوجه کشی و محاسبه اندازه گله مادر :اگر فرضا بر اساس ارزیابی های بعمل آمده نیاز بازار به 1000 قطعه بلدرچین در هفته برآورد و مشخص شود . باید 10% افزون بر نیاز بازار بلدرچین تولید و عرضه نمود . زیرا تلفات 10 – 5% جوجه ها را در طول پرورش نباید فراموش نمود به همین منظور جهت تامین 1000 قطعه جوجه بلدرچین در هفته باید با در نظر گرفتن 90% میزان باروری تخم 80 % میزان هچ به تعداد متوسط 1550 عدد تخم نیاز می باشد .با این حساب بایستی روزانه 225 عدد تخم از گله مادر تولید و پس از یک هفته ذخیره کردن به دستگاه جوجه کشی منتقل می نمائیم . اگر میزان بارور بودن 1550 عدد تخم های جمع آوری شده در طول هفته که در داخل ماشین جوجه کشی گذاشته شده اند را 90% تخمین بزنیم در پانزدهمین روز آخر تعداد 1400 – 1376 عدد تخم بارور از ستری به قسمت هچری منتقل خواهد شد . بهمین منظور ظرفیت هچری باید باندازه 1400 عدد تخم در نظر گرفته شود از طرف دیگر چون هفته ای یکبار تخم ها جمع آوری و داخل دستگاه گذاشته می شود ظرفیت ستری را باید دو برابر آن در نظر گرفت . همچنین جهت تکمیل ظرفیت دستگاه در هفته یعنی جمع آوری و ذخیره 250 عدد تخم در روز به پرورش 360 – 350 قطعه بلدرچین مادر نیاز می باشد . اگر در هر قفس یک نرو یک ماده پرورش دهیم باندازه تعداد ماده به بلدرچین نر نیاز داریم .ارقام ذکر شده در فوق بر اساس 90% باروری و 80% توان هچ و 70% تولید تخم محاسبه گردید. شایان ذکر اینکه کسب ارقام ذکر شده در تولید بسیار مشکل و در حین حال مطلوب می باشد .

نگهداری و پرورش : جوجه ها یا در دستگاه های چند طبقه مادر مصنوعی و یا در کف سالن پرورش داده می شوند . دمای محل باید در اوایل پرورش 36 – 35 درجه سانتی گراد باشد . سپس حرارت سالن بازاء هر هفته 3 درجه سانتی گراد کاهش می یابد اما به هیچ وجه نباید دمای سالن به کمتر از 22 دجه سانتی گراد کاهش یابد . پرورش در قفس های بزرگ کف شبکه ای نیز امکان پذیر است . جهت جلوگیری از نوک زدن یا کانی بالیسم انجام نوک چینی و کاهش شدت نور سالن و یا آویزان نمودن دسته های یونجه خشک مفید می باشد 20 عدد بلدرچین سه هفتگی را می توان در فضای به وسعت 30*30 سانتی متر جا داد . پس از گذشت 5 هفته بلدرچین ها به قفس های مخصوص تخم گذاری منتقل می گردد . اگر پرورش درکف سالن در نظر گرفته شود باید قوطی های ویژه بلدرچین تهیه شود . داخل قوطی های تخمگذاری بایستی کاه یا علف گذاشته شود .تامین روشنایی داخل سالن در هفت روز اول 5 – 2 لامپ بصورت 24 ساعت و 40 – 8 روز بعدی طول طبیعی روز و یا 8 ساعت با 2 لامپ ، بعد از 41 روز 16 ساعت با 2 لامپ مناسب می باشد . رنگ پرهای قسمت بالایی سینه و گردن در بلدرچین نر بالغ قهوه ای مایل به قرمز و در ماده ها رنگ خاکستری با خالهای سیاه تزئین شده است .

تغذیه بلدرچین :جوجه بلدرچین سریع رشد می کند به همین منظور در جیره مراحل اولیه پرورشی باید 28 – 25% پروتئین داشته باشد ، سه هفته اول از جیره شروع یا پیش دانه استفاده می شود در این دوره نیاز انرژی Kcal /3000- 2600



می باشد معمولا در 3 هفته اول پرورش از جیره غذایی پر انرژی با میزان پروتئین بالای جوجه بوقلمون استفاده می کنند .

پیشگیری و کنترل :بلدرچین در مقابل بیماری ها در مقایسه با سایر پرندگان زیاد حساس نمی باشد . از جمله بیماریهای بلدرچین بیماریهای عفونی و متابولیکی و سایر بیماری ها را می توان نام برد بهمین منظور احتیاطات لازم از نظر کنترل و پیشگیری را بایستی مد نظر داشت . لذا رعایت موارد ذیل در پرورش بلدرچین مفید می باشد .

- مکان پرورش بایستی دور از حضور سایر پرندگان باشد .

- تلفات بلافاصله جمع آوری و با رعایت اصول بهداشت و قرنطینه دفن و یا سوزانده شود .

- کف سالن را باید همیشه خشک نگه داشت .

- آبخوری ها هر روز شستشو داده شوند .

- بلدرچین های بیمار بایداز سالم جدا شوند

- تردد و ورود و خروج به داخل سالن پرورش با رعایت شرایط بهداشتی و تحت کنترل باشد .

- از بستر سالم و بدون کپک و هر گونه آلودگی استفاده شود .

- کلیه وسایل و ملزومات مورد استفاده در سالن های پرورش قبل از استفاده شستشو و ضدعفونی شوند .

- قبل از جوجه ریزی جدید سالن ها شستشو و ضدعفونی شوند .اهم بیماریهای بلدرچین :زخم روده : بیماری ویژه بلدرچین می باشد ، التهاب و زخم در روده ایجاد می شود ، بلدرچین به این بیماری بسیار حساس می باشد میزان ابتلاء در جوجه بلدرچین 100- 15% می باشد در گله های مادر کمتر دیده می شود . عامل بیماری یک نوع باکتری بی هوازی می باشد . سرایت بیماری از طریق مدفوع صورت می گیرد . مبتلایان روز بروز ضعیف ولاغر می شوند اسهال از علایم بارز و عمومی می باشد ، مدفوع آبکی و برنگ سفید و پرهای ژولیده ، بیحالی و خواب آلودگی از دیگر علایم بیماری محسوب می گردد.سالمونلا پولوروم : تلفات بیشتر در هفته دوم و سوم پرورش مشاهده می شود . در سنین بالا علایم بالینی حاد محسوس نیست اما تولید تخم ، میزان باروری و هچ کاهش میبابد . انتقال بیماری از طریق تخم صورت می گیرد .از دیگر بیماریهای باکتریایی بلدرچین می توان وبای مرغان ( پاستورلوزیس ) بوتولیسم ، عفونت بند ناف را نام برد .در راس بیماریهای ویروسی کریزا ، آنتریت ویروسی ، بیماری طحال مرمری و آبله مرغان قرار دارد .کوکسیدیوز از جمله بیماریهای تک یاخته در بلدرچین می باشد ، این بیماری در بلدرچین هایی که در کف سالن پرورش داده می شوند بیشتر دیده می شوند .در بیماری کوکسیدوز علایمی نظیر بی اشتهایی ، کز کردن و ژولیدگی پر و اسهال خونی قابل رویت است .در بیماری هیستومونیازیس نیز علایم بی اشتهایی و خردلی بودن رنگ مدفوع دیده می شود .