۱۳۹۸-۸-۱۰، ۰۴:۰۲ عصر
مقدمه
اصولاً در روند اجرای برنامه گروههای جهادی بهطور مکرر با موانع و تنگناهایی روبرو می شویم که باعث میشوند از بضاعتها و ظرفیتهای افراد، گروههای جهادی و سازمان های مرتبط، بهطور کامل استفاده نشود و به همین علت است که اغلب، ما آنی نیستیم که میتوانیم باشیم. تجربه نشان داده که بسیاری از این موانع ومشکلات تکراری هستند و در دورههای قبل نیز اتفاق افتادهاند. اما در پاسخ این سؤال که راهکار جلوگیری از تکرار این مشکلات چیست؟
سادهترین راه جهت جلوگیری از بروز این مشکلات و دستیابی به بازده بالاتر «مستندسازی» است. مستندسازی تهیه مجموعهای از اسناد و مدارک است که سیر تکوین و تکامل یک فعالیت یا پروژه را از آغاز تا پایان ،همراه با تحلیل و ارزشیابی نشان خواهد داد.
در واقع مستندسازی ابزاری است که امکان استفاده و به کار گیری تجربیات فردی و گروهی را جهت توسعه جمعی فراهم میسازد و با ذخیره نمودن تجربه موجود در گروه هزینه تجربه ی آتی گروه را تا حد زیادی کاهش میدهد.
مستندسازی شامل فرآیند شناسایی، گردآوری، طبقهبندی، ارزش گذاری، پالایش، فهرست نویسی و در دسترس قراردادن سوابق یا اسناد موجود از قبیل فیلم / عکس / مکاتبات / فایلهای کامپیوتری و ... هست. در ضمن مستندسازی مستلزم خلق متون جدید برای تجربههای شفاهی موجود یا پرکردن و اتصال شکافهای موجود در سوابق تاریخی هم هست. همان طور که گفته شد مستند تهیه اسناد و مدارک است، و بر خلاف تصور ما فقط تهیهی فیلم نیست.
در این سند سعی شده با توجه به تجربیات جهادگران و متون مرتبط با این موضوع به توضیح مراحل و نحوه مستندسازی اردوهای جهادی پرداخته شود.
فواید مستندسازی
تهیه مستندات مبسوط و کامل از امور اجرایی و عرصههای اردوی جهادی، علاوه بر اینکه میتواند اولین گام در معرفی فعالیتهای جهادی به عموم مردم باشد، میتواند مرجعی برای رجوع دیگر علاقهمندان به حرکتهای جهادی و کسب تجربیات و اطلاعات موردنیاز برای امتداد این زنجیره مقدس و غنای بیشازپیش کیفیت حرکتهای جهادی در آینده باشد. همچنین از این گزارش کار میتوان در جلسات مشترک با مسئولان مربوطه جهت تشریح ابعاد و دستاوردهای سفر چه پیش از شروع اردو و چه پس از خاتمه یافتن اردوی فعلی بهره برد. بهطورکلی از فواید مستندسازی میتوان موارد زیر را نام برد:
1. ایجاد فرهنگسازی و اطلاعرسانی دربارهی فعالیت های جهادی
2. تأمین منابع مالی لازم برای گروههای جهادی(با ارائه عکس، فیلم، بروشور، گزارش کار و... به خیرین وجلب اعتماد آن ها جهت جذب منابع مالی)
3. ثبت اطلاعات منطقه و گروه جهادی و نحوه فعالیت جهادی در مناطق مختلف، برای فراهم سازی مقدمات لازم جهت ورود به مطالعات علمی در حوزههای جهادی
4. ابزاری برای الگوبرداری جهادگران و گروه های مختلف جهادی، از بهترین تجربیات در سایر گروهها
5. ابزاری برای خلق نظریههای بومی در زمینه مدیریت جهادی، در همه عرصه های مدیریت، با استفاده از تجربیات گروه های جهادی
6. فراهم آمدن زمینه ثبت، گسترش و آموزش فرهنگ جهادی به نسلهای بعدی و تربیت مسئولین توانمندتر در دورههای بعد
7. جلوگیری از پراکندگی وتکرار فعالیتها و جلوگیری از انجام دوباره مطالعات در کارهای مشابه
8. بررسی کیفیت برنامه های انجام شده ،توسط مسئولین جهادی با استفاده از مستند سازی
9. ثبت تحلیلی وعلمی و تاریخی تجارب، موفقیتها، دستاوردها، مراحل رشد و سایر رویدادهای رخ داده در گروه
10. فراهم شدن زمینههای تسهیل و تقویت فرایند یادگیری نیروهای جدید گروه
11. آشکار کردن نقصها و نیازهای آماری و اطلاعاتی گروهها
12. ایجاد امکان ارزیابی علمی نقاط قوت و ضعف گروه
همچنین مستندسازی مشکلات و تنگناها، باعث برنامهریزی بر اساس نیازها و ارائه راهحلهای کاربردی برای حل مشکلات و تنگناهای گروه میشود.
ویژگیهای مستند خوب
مستندات باید چنان تهیه شود، که هر فردی بدون هرگونه ارتباط قبلی باکار موردنظر، بتواند موارد زیر را درک کند:
· مراحل زمانبندی اجرا و فرایندهای قبل، حین و پس از اجرای اردو (با رعایت الزامات)
· قانون و مقررات مربوط
· نتایج حاصل از اجرای روشها و شواهد موجود
· نکات کلیدی مشخصشده در جریان انجام امور و نتیجهگیریهای مربوط
یک تجربهی خوب و کاربردی برای مخاطب(اعم از گزارش متنی، صوتی یا تصویری) دارای ویژگی هایی است، که در اینجا به برخی از آنها اشاره می شود:
1.مشخص بودن هدف: یک تجربه مستند شده خوب باید از ابتدا هدف( اهداف) فعالیتهای جهادی را بهصورت روشنبیان کند؛
2.جذب مخاطب از ابتدا، و ایجاد مشغله ذهنی برای او؛
3.داشتن فرصتهای یادگیری ؛
4.داشتن قدرت انعطاف: یعنی برای خوانندگان در سطوح مختلف مناسب باشد؛
5.داشتن حرفی تازه برای گفتن؛
6.داشتن ساختار مناسب، مختصر و روشن؛
7.نبودن قضاوت ذهنی مستند ساز در متن تجربه
8.شامل هنجارها، دیدگاهها و قضاوتهای شخصی افراد درگیر در تجربه است.
9."یک تجربه خوب شبیه به پیچگوشتی است" کاربرد اصلی مشخص است ولی کاربردهای وسیعتری هم دارد: مانند باز کردن درب قوطی یا استفاده بهعنوان چکش؛
10.حالتی واقعی داشته باشد(مستند باشد)، برای این کار باید از نقلقولها، جداول، نمودارها و عدد و رقم کمک گرفت؛
11.حالت داستان گونه داشته باشد، یعنی جزئیات رفتارها و تصمیمات را ذکر میکند ولی خط کلی داستان گم نمیشود؛
12. شامل اطلاعات زمینهای شامل حال و هوای گروه در زمان وقوع تجربه است (اصطلاح فضای اردو) تا مخاطب را در متن قرار دهد.
مراحل و نحوه مستندسازی
مستندسازی نیازمند فرآیندها و مهارتهای خاص خود بوده که بتوان با تکیهبر آنها این کار را به درستی انجام داد. مراحل و فرایندهایی که برای مستند سازی باید طی شوند، عبارتاند از: تعیین قالبهای موردنظر و نحوه ثبت و ضبط، تعیین نیروی انسانی موردنیاز، تعیین سازوکارها، مطالعه و طبقهبندی اطلاعات جمعآوریشده و... که در ادامه به توضیح هرکدام می پردازیم.
مراحل و نحوه مستندسازی / تعیین قالبهای موردنظر
0ارجاع
0دیدگاه
اطلاعات، نکات و مراحل برگزاری سفرهای جهادی میتواند در قالبهای گوناگون نوشتاری، گفتاری و تصویری ثبت و ضبط گردد. این اطلاعات میتواند شامل یکسری اطلاعات مکتوب از مشاهدات، پروژهها و دستیابی به فناوری هایی درطول اردو و یا داده هایی بهصورت مدیا (صوتی، تصویری و...) که حاصل فعالیتهای گروه است، باشد.بهطور مثال: نوشتن مقاله، تهیه گزارش، ساخت مستند، تدوین و چاپ کتاب، تشکیل بانک اطلاعات و... . بدیهی است که مسیر پیش رو جهت اجرای هرکدام از موارد فوق با دیگری متفاوت است، لذا لازم است جهادگران ابتدا با توجه به توانمندیهای گروه خود قالب یا قالبهای موردنظر را انتخاب نموده و سپس مقدمات لازم جهت اجرای قالب انتخابی را فراهم نمایند.
مراحل و نحوه مستندسازی / قالبهای پیشنهادی
2ارجاع
0دیدگاه
قالبهای پیشنهادی برای هرگروه از مخاطبین می تواند متفاوت باشد. برخی از این قالبها مختص قشر خاصی از مخاطب گروههای جهادی بوده و برخی را میتوان بهصورت عمومی تعریف کرد. در ادامه بهتفصیل به قالبهای پیشنهادی و نکات لازم هنگام اجرای هر مورد پرداخته میشود.
عمومی
1. تهیه گزارش تصویری از فعالیتهای گروه توسط صداوسیما و پخش آن در قالب مستند، تیزر و... از شبکههای سیما
2. تهیه کلیپهای کوتاه از فعالیتهای انجامشده توسط مستندساز گروه و نمایش آن درمساجد، دانشگاهها،کانال های تلگرامی و...
3. معرفی فعالیتها در فضای مجازی (از طریق فضای مجازی و کانال ها، وبلاگها، سایت ها، و...)
4. جمعآوری و چاپ خاطرات شیرین سفر( سفرنامه) و...
5. برگزاری نمایشگاه عکس و پوستر در دانشگاهها، بسیج محلات و...
6. تهیه و پخش بروشور و کاتالوگ با موضوع فعالیتهای جهادی
7. تهیه نشریه یا گاهنامههای جهادی و انعکاس فعالیتها به صورت مصور در آن
جهادگران
1. پخش برنامههای تخصصی با محوریت جهادی از شبکههای سیما
2. اعضا جهادی بهخودیخود یکجور میز خطابه برای اطلاعرسانی و ترویج فعالیتهای جهادی هست. (چه در بین آشنایان و چه در معرفی فعالیتهای جهادی برای مردم منطقه)
3. تکثیر مستند و عکسهای اردو در قالب CD برای جهادگران. (باهدف ترویج جهادی در خانواده و آشنایان جهادگران)
4. برگزاری همایش مادران جهادگر
5. ایجاد بستر اردوهای جهادی برای جهادگران همراه با خانواده
مردم منطقه
1. ارائه گزارش از کارهای انجامشده توسط مسئولین گروه برای اهالی منطقه با حضور در مساجد (چه برنامههای در حال اجرا و چه برنامههای آینده)
2. برگزاری نمایشگاه در سطح شهرستان و معرفی فعالیتهای مهم گروه
3. دخیل کردن مردم در امور گروه، مثلا در کار عمرانی از خود مردم نیز بهعنوان نیروی کار استفاده کنیم و در برخی از کارها سعی کنیم بهصورت مستقیم و یا غیرمستقیم مردم منطقه را نیز شرکت دهیم.
برخی نکات قابل توجه
به این نکات توجه داشته باشیم:
1. فراهم کردن برخی از مقدمات فعالیتها، باید قبل از اردو انجام شود و لازم است که قبل از شروع اردو تصمیمگیری کرد و مقدمات آن فراهم شود.
2. کار تکمیل آرشیو فیلمها برای ساخت مستند مربوط به پس از سفر هست. (بهطور مثال گرفتن مصاحبهها یا فیلمبرداری از مراحل پس از سفر تدوین فیلم و...)
3. در تهیه ی فیلم ها باید نگاهی عام به حرکتهای جهادی داشت و نباید صرفا به مصداق یک سفر جهادی برگزارشده توسط مجموعهای خاص پرداخت. (کلیت حرکت های جهادی در نظر گرفته شود)
4. باید به این موضوع توجه شود که مستند ساختهشده تنها برای شرکتکنندگان در سفر نیست و باید موردپسند مخاطب عام باشد، در غیر این صورت باید مستندهای مجزایی برای گروههای متفاوت مخاطب (اعضا جهادی، دانشجویان دانشگاه، عامه مردم و...) تهیه شود.
5. اندیشیدن تمهیدات لازم برای استفاده حداکثری از فیلمهای آمادهشده، ازجمله پخش در صداوسیما، تکثیر بهصورت CD در سطح گسترده، پخش در کانال ها و شبکه های اجتماعی، پخش فیلم در دانشگاهها و مراکز دیگر (مثل حوزهها، مدارس، مساجد محل و...)و... .
6. انجام هماهنگیهای لازم با مراکز صداوسیمای استانها تا مستندهای جهادی در ساعات مناسبی از صداوسیما پخش شود.
مراحل و نحوه مستندسازی / تعیین نیروی انسانی موردنیاز
0ارجاع
0دیدگاه
بعد از انتخاب قالب موردنظر، نیازمند نیروی انسانی توانمند و مجهز به مهارتهای مرتبط هستیم. علاوه بر نیروی انسانی جهت اجرای برنامههای مستندسازی، به چند دسته از افراد برای کمک به منابع اطلاعاتی و پیشبرد بهتر کار و... نیازمندیم.
· کادر اجرایی:
تعدادی از افرادند که برای انجام کارهایی از قبیل عکاسی، فیلمبرداری، مستندسازی، نوشتن خاطرات و سفرنامه، ثبت گزارشهای عملکرد و انتقال تجربه و...، در حین برگزاری اردو ، از قبل مشخص شده اند.
بهطورکلی هرچه محصولات فرهنگی تولیدی، بهخصوص فیلم، باکیفیت و تخصص بالاتری آماده گردد، امکان ارائه آن در سطح وسیعتروجود دارد، لذا تأمین نیروی متخصص هرکدام از فعالیتهای نامبرده شده، از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین لازم است از متخصصین هرکدام از زمینهها دعوت شود تا همراه گروه باشند و یا فرد یا افرادی از گروه قبل از اردو,دورههای آموزشی لازم (عکاسی، تدوین، خاطرهنویسی و ...) را بگذرانند تا مهارتهای لازم را کسب نمایند.(با این کار هزینه مالی تهیه کردن مستند کمتر می شود)
· سایر افراد:
· تعدادی از افراد هستند که در برنامهریزی و اجرای تمامکارها و مراحل اجرایی و محتوایی سفر دخیل بوده و در شکلگیری آن نقش اساسی دارند.
· اساتید و روحانیونی که در سفر جهت یاریرسانی در هدفگذاری بهتر، نقد عالمانه و ارزیابی دقیق برنامهها همراه گروه هستند.
· تعدادی از شرکتکنندگان در سفر که در هیچیک از مراحل اجرایی و تصمیمگیری در مورد برنامههای محتوایی و اجرایی سفر دخیل نبودهاند و صرفاً بهعنوان شرکتکننده در سفر حاضر بودهاند. نگاه این افراد کاملاً آزاد و بیقید از مصلحت سنجیها و مشکلات اجرایی است. لذا اگرچه ممکن است اظهارنظر آنها به علت عدم آشنایی با مشکلات و سختیهای برگزاری سفر غیرعلمی و ناقص باشد اما در تشخیص نگاه آرمانگرایانه شرکتکنندگان و آنچه از دیدگاه آنها «نقطه آرمانی سفرهای جهادی» است، بسیار کمک میکند.
مراحل و نحوه مستندسازی / تعیین سازوکارها
0ارجاع
0دیدگاه
پس از تعیین افراد مختلفی که در مرحله قبل به آن اشاره شد، چگونگی دریافت نظرات این افراد باید مشخص گردد و توسط مسئول یا گروه تعیینشده، اطلاعات بهدستآمده از این افراد جمعآوری شود.
نظرات این افراد درزمینه ی نقد و بررسی، ارزیابی، بیان تجربیات و... میتواند از طریق:
- تهیه پرسشنامهای که در اختیارشان قرار میگیرد،
- جلسات بحث و گفتگو،
- مصاحبه با آنها (به انضمام ضبط صدا یا تهیه فیلم)،
- و...
جمعآوری گردد.
مراحل و نحوه مستندسازی / مطالعه و طبقهبندی اطلاعات جمعآوریشده
0ارجاع
0دیدگاه
در این مرحله لازم است یک یا چند نفر، نظرات جمعآوریشده از افراد مختلف را مطالعه و طبقهبندی کرده و در قالب مشخصشده از قبیل گزارش، طرح، مقاله و... ارائه دهند.
این افراد ترجیحا باید از دانشجویانی باشند که در برگزاری سفر نقش اساسی داشتهاند، زیرا در نوشتن طرح نهایی رعایت مصلحتها و ظرافتهایی که تنها در بستر فعالیت عملی میتوان بدان دستیافت، حائز اهمیت است.
مراحل و نحوه مستندسازی / ارائه طرحها و محصولات آمادهشده
0ارجاع
0دیدگاه
این مرحله شامل ارائه طرحها، گزارشها، مقالات و... به سایر گروههای برگزارکننده سفرهای جهادی، نهادهای رسمی و دولتی و مراکز فرهنگی ، سایر علاقهمندان و... می باشد.
این محصولات بهعنوان منابع پرارزشی برای استفاده سایر گروههای جهادی بکار خواهند آمد و در صورت جامع و علمی بودن قابلیت تبدیل به طرحهای فراگیر ملی را خواهند داشت.
مشکلات مربوط به ثبت اطلاعات و تهیه طرحهای جهادی
1. عدم فراهم آوردن بستر مناسب، برای دریافت نظرات گوناگون و بهتبع تهیه یک محصول ناقص و تکبعدی.( با استفاده از سوالات دقیق و جامع که بتواند نظرات مختلف را در برگیرد و مصاحبه با افراد مختلف با دیدگاه های متفاوت ، خروجی گزارش گیری می تواند جامع شود.)
2. تهیه طرحها و گزارشهای تکراری، بهموازات طرحها و گزارشها آمادهشده توسط سایر گروهها. (برای جلوگیری از این امر، ارتباط با سایر گروهها و دستیابی به منابع آمادهشده توسط آنها ضروری است. لذا لازم است قبل از شروع به فعالیت آرشیوی از مستندات موجود گروههای دیگر تهیه شود.)
3. بیمصرف ماندن طرحهای آماده شده به علت عدم ارتباط با گروههای مشابه، و بایگانی شدن طرحها به جای استفاده همگانی سایر افراد و گروه ها
4. بیدقتی در برخورد با حساسیتهای فرهنگی و تعصبات مردم برخی از مناطق و به تصویر کشیدن برخی از چیزهایی که حریم اعتقادی و فرهنگی مردم بومی آن مناطق محسوب میشود. (بخصوص در قالبهایی که مخاطب عمومی دارند، مثل مستندهای صداوسیما)
5. نگاه کوتهبینانه و مصداقی نسبت به فعالیتها و صرفاً به تصویر کشیدن جریان یک سفر جهادی، بدون توجه به مخاطب عام.
6. تحمیل هزینه سنگین تهیه مستند با توجه به بالا بودن هزینههای ساخت فیلم و نداشتن کارکرد موردنظر آن به علت غیرحرفهای بودن کادر فیلمساز.
7. ناقص ماندن زحمات کادر فیلمساز و محدود شدن فعالیتهای آنان در صورت نیندیشیدن تمهیدات لازم برای توزیع وسیع و فراگیر مستندات ساختهشده.
8. انتخاب سوژههای کلیشهای و نبودن مستند جامع و در بردارنده همه ابعاد فعالیتهای جهادی. (در اغلب موارد فقط بر فعالیتهای عمرانی گروهها تکیه میشود.)
اصولاً در روند اجرای برنامه گروههای جهادی بهطور مکرر با موانع و تنگناهایی روبرو می شویم که باعث میشوند از بضاعتها و ظرفیتهای افراد، گروههای جهادی و سازمان های مرتبط، بهطور کامل استفاده نشود و به همین علت است که اغلب، ما آنی نیستیم که میتوانیم باشیم. تجربه نشان داده که بسیاری از این موانع ومشکلات تکراری هستند و در دورههای قبل نیز اتفاق افتادهاند. اما در پاسخ این سؤال که راهکار جلوگیری از تکرار این مشکلات چیست؟
سادهترین راه جهت جلوگیری از بروز این مشکلات و دستیابی به بازده بالاتر «مستندسازی» است. مستندسازی تهیه مجموعهای از اسناد و مدارک است که سیر تکوین و تکامل یک فعالیت یا پروژه را از آغاز تا پایان ،همراه با تحلیل و ارزشیابی نشان خواهد داد.
در واقع مستندسازی ابزاری است که امکان استفاده و به کار گیری تجربیات فردی و گروهی را جهت توسعه جمعی فراهم میسازد و با ذخیره نمودن تجربه موجود در گروه هزینه تجربه ی آتی گروه را تا حد زیادی کاهش میدهد.
مستندسازی شامل فرآیند شناسایی، گردآوری، طبقهبندی، ارزش گذاری، پالایش، فهرست نویسی و در دسترس قراردادن سوابق یا اسناد موجود از قبیل فیلم / عکس / مکاتبات / فایلهای کامپیوتری و ... هست. در ضمن مستندسازی مستلزم خلق متون جدید برای تجربههای شفاهی موجود یا پرکردن و اتصال شکافهای موجود در سوابق تاریخی هم هست. همان طور که گفته شد مستند تهیه اسناد و مدارک است، و بر خلاف تصور ما فقط تهیهی فیلم نیست.
در این سند سعی شده با توجه به تجربیات جهادگران و متون مرتبط با این موضوع به توضیح مراحل و نحوه مستندسازی اردوهای جهادی پرداخته شود.
فواید مستندسازی
تهیه مستندات مبسوط و کامل از امور اجرایی و عرصههای اردوی جهادی، علاوه بر اینکه میتواند اولین گام در معرفی فعالیتهای جهادی به عموم مردم باشد، میتواند مرجعی برای رجوع دیگر علاقهمندان به حرکتهای جهادی و کسب تجربیات و اطلاعات موردنیاز برای امتداد این زنجیره مقدس و غنای بیشازپیش کیفیت حرکتهای جهادی در آینده باشد. همچنین از این گزارش کار میتوان در جلسات مشترک با مسئولان مربوطه جهت تشریح ابعاد و دستاوردهای سفر چه پیش از شروع اردو و چه پس از خاتمه یافتن اردوی فعلی بهره برد. بهطورکلی از فواید مستندسازی میتوان موارد زیر را نام برد:
1. ایجاد فرهنگسازی و اطلاعرسانی دربارهی فعالیت های جهادی
2. تأمین منابع مالی لازم برای گروههای جهادی(با ارائه عکس، فیلم، بروشور، گزارش کار و... به خیرین وجلب اعتماد آن ها جهت جذب منابع مالی)
3. ثبت اطلاعات منطقه و گروه جهادی و نحوه فعالیت جهادی در مناطق مختلف، برای فراهم سازی مقدمات لازم جهت ورود به مطالعات علمی در حوزههای جهادی
4. ابزاری برای الگوبرداری جهادگران و گروه های مختلف جهادی، از بهترین تجربیات در سایر گروهها
5. ابزاری برای خلق نظریههای بومی در زمینه مدیریت جهادی، در همه عرصه های مدیریت، با استفاده از تجربیات گروه های جهادی
6. فراهم آمدن زمینه ثبت، گسترش و آموزش فرهنگ جهادی به نسلهای بعدی و تربیت مسئولین توانمندتر در دورههای بعد
7. جلوگیری از پراکندگی وتکرار فعالیتها و جلوگیری از انجام دوباره مطالعات در کارهای مشابه
8. بررسی کیفیت برنامه های انجام شده ،توسط مسئولین جهادی با استفاده از مستند سازی
9. ثبت تحلیلی وعلمی و تاریخی تجارب، موفقیتها، دستاوردها، مراحل رشد و سایر رویدادهای رخ داده در گروه
10. فراهم شدن زمینههای تسهیل و تقویت فرایند یادگیری نیروهای جدید گروه
11. آشکار کردن نقصها و نیازهای آماری و اطلاعاتی گروهها
12. ایجاد امکان ارزیابی علمی نقاط قوت و ضعف گروه
همچنین مستندسازی مشکلات و تنگناها، باعث برنامهریزی بر اساس نیازها و ارائه راهحلهای کاربردی برای حل مشکلات و تنگناهای گروه میشود.
ویژگیهای مستند خوب
مستندات باید چنان تهیه شود، که هر فردی بدون هرگونه ارتباط قبلی باکار موردنظر، بتواند موارد زیر را درک کند:
· مراحل زمانبندی اجرا و فرایندهای قبل، حین و پس از اجرای اردو (با رعایت الزامات)
· قانون و مقررات مربوط
· نتایج حاصل از اجرای روشها و شواهد موجود
· نکات کلیدی مشخصشده در جریان انجام امور و نتیجهگیریهای مربوط
یک تجربهی خوب و کاربردی برای مخاطب(اعم از گزارش متنی، صوتی یا تصویری) دارای ویژگی هایی است، که در اینجا به برخی از آنها اشاره می شود:
1.مشخص بودن هدف: یک تجربه مستند شده خوب باید از ابتدا هدف( اهداف) فعالیتهای جهادی را بهصورت روشنبیان کند؛
2.جذب مخاطب از ابتدا، و ایجاد مشغله ذهنی برای او؛
3.داشتن فرصتهای یادگیری ؛
4.داشتن قدرت انعطاف: یعنی برای خوانندگان در سطوح مختلف مناسب باشد؛
5.داشتن حرفی تازه برای گفتن؛
6.داشتن ساختار مناسب، مختصر و روشن؛
7.نبودن قضاوت ذهنی مستند ساز در متن تجربه
8.شامل هنجارها، دیدگاهها و قضاوتهای شخصی افراد درگیر در تجربه است.
9."یک تجربه خوب شبیه به پیچگوشتی است" کاربرد اصلی مشخص است ولی کاربردهای وسیعتری هم دارد: مانند باز کردن درب قوطی یا استفاده بهعنوان چکش؛
10.حالتی واقعی داشته باشد(مستند باشد)، برای این کار باید از نقلقولها، جداول، نمودارها و عدد و رقم کمک گرفت؛
11.حالت داستان گونه داشته باشد، یعنی جزئیات رفتارها و تصمیمات را ذکر میکند ولی خط کلی داستان گم نمیشود؛
12. شامل اطلاعات زمینهای شامل حال و هوای گروه در زمان وقوع تجربه است (اصطلاح فضای اردو) تا مخاطب را در متن قرار دهد.
مراحل و نحوه مستندسازی
مستندسازی نیازمند فرآیندها و مهارتهای خاص خود بوده که بتوان با تکیهبر آنها این کار را به درستی انجام داد. مراحل و فرایندهایی که برای مستند سازی باید طی شوند، عبارتاند از: تعیین قالبهای موردنظر و نحوه ثبت و ضبط، تعیین نیروی انسانی موردنیاز، تعیین سازوکارها، مطالعه و طبقهبندی اطلاعات جمعآوریشده و... که در ادامه به توضیح هرکدام می پردازیم.
مراحل و نحوه مستندسازی / تعیین قالبهای موردنظر
0ارجاع
0دیدگاه
اطلاعات، نکات و مراحل برگزاری سفرهای جهادی میتواند در قالبهای گوناگون نوشتاری، گفتاری و تصویری ثبت و ضبط گردد. این اطلاعات میتواند شامل یکسری اطلاعات مکتوب از مشاهدات، پروژهها و دستیابی به فناوری هایی درطول اردو و یا داده هایی بهصورت مدیا (صوتی، تصویری و...) که حاصل فعالیتهای گروه است، باشد.بهطور مثال: نوشتن مقاله، تهیه گزارش، ساخت مستند، تدوین و چاپ کتاب، تشکیل بانک اطلاعات و... . بدیهی است که مسیر پیش رو جهت اجرای هرکدام از موارد فوق با دیگری متفاوت است، لذا لازم است جهادگران ابتدا با توجه به توانمندیهای گروه خود قالب یا قالبهای موردنظر را انتخاب نموده و سپس مقدمات لازم جهت اجرای قالب انتخابی را فراهم نمایند.
مراحل و نحوه مستندسازی / قالبهای پیشنهادی
2ارجاع
0دیدگاه
قالبهای پیشنهادی برای هرگروه از مخاطبین می تواند متفاوت باشد. برخی از این قالبها مختص قشر خاصی از مخاطب گروههای جهادی بوده و برخی را میتوان بهصورت عمومی تعریف کرد. در ادامه بهتفصیل به قالبهای پیشنهادی و نکات لازم هنگام اجرای هر مورد پرداخته میشود.
عمومی
1. تهیه گزارش تصویری از فعالیتهای گروه توسط صداوسیما و پخش آن در قالب مستند، تیزر و... از شبکههای سیما
2. تهیه کلیپهای کوتاه از فعالیتهای انجامشده توسط مستندساز گروه و نمایش آن درمساجد، دانشگاهها،کانال های تلگرامی و...
3. معرفی فعالیتها در فضای مجازی (از طریق فضای مجازی و کانال ها، وبلاگها، سایت ها، و...)
4. جمعآوری و چاپ خاطرات شیرین سفر( سفرنامه) و...
5. برگزاری نمایشگاه عکس و پوستر در دانشگاهها، بسیج محلات و...
6. تهیه و پخش بروشور و کاتالوگ با موضوع فعالیتهای جهادی
7. تهیه نشریه یا گاهنامههای جهادی و انعکاس فعالیتها به صورت مصور در آن
جهادگران
1. پخش برنامههای تخصصی با محوریت جهادی از شبکههای سیما
2. اعضا جهادی بهخودیخود یکجور میز خطابه برای اطلاعرسانی و ترویج فعالیتهای جهادی هست. (چه در بین آشنایان و چه در معرفی فعالیتهای جهادی برای مردم منطقه)
3. تکثیر مستند و عکسهای اردو در قالب CD برای جهادگران. (باهدف ترویج جهادی در خانواده و آشنایان جهادگران)
4. برگزاری همایش مادران جهادگر
5. ایجاد بستر اردوهای جهادی برای جهادگران همراه با خانواده
مردم منطقه
1. ارائه گزارش از کارهای انجامشده توسط مسئولین گروه برای اهالی منطقه با حضور در مساجد (چه برنامههای در حال اجرا و چه برنامههای آینده)
2. برگزاری نمایشگاه در سطح شهرستان و معرفی فعالیتهای مهم گروه
3. دخیل کردن مردم در امور گروه، مثلا در کار عمرانی از خود مردم نیز بهعنوان نیروی کار استفاده کنیم و در برخی از کارها سعی کنیم بهصورت مستقیم و یا غیرمستقیم مردم منطقه را نیز شرکت دهیم.
برخی نکات قابل توجه
به این نکات توجه داشته باشیم:
1. فراهم کردن برخی از مقدمات فعالیتها، باید قبل از اردو انجام شود و لازم است که قبل از شروع اردو تصمیمگیری کرد و مقدمات آن فراهم شود.
2. کار تکمیل آرشیو فیلمها برای ساخت مستند مربوط به پس از سفر هست. (بهطور مثال گرفتن مصاحبهها یا فیلمبرداری از مراحل پس از سفر تدوین فیلم و...)
3. در تهیه ی فیلم ها باید نگاهی عام به حرکتهای جهادی داشت و نباید صرفا به مصداق یک سفر جهادی برگزارشده توسط مجموعهای خاص پرداخت. (کلیت حرکت های جهادی در نظر گرفته شود)
4. باید به این موضوع توجه شود که مستند ساختهشده تنها برای شرکتکنندگان در سفر نیست و باید موردپسند مخاطب عام باشد، در غیر این صورت باید مستندهای مجزایی برای گروههای متفاوت مخاطب (اعضا جهادی، دانشجویان دانشگاه، عامه مردم و...) تهیه شود.
5. اندیشیدن تمهیدات لازم برای استفاده حداکثری از فیلمهای آمادهشده، ازجمله پخش در صداوسیما، تکثیر بهصورت CD در سطح گسترده، پخش در کانال ها و شبکه های اجتماعی، پخش فیلم در دانشگاهها و مراکز دیگر (مثل حوزهها، مدارس، مساجد محل و...)و... .
6. انجام هماهنگیهای لازم با مراکز صداوسیمای استانها تا مستندهای جهادی در ساعات مناسبی از صداوسیما پخش شود.
مراحل و نحوه مستندسازی / تعیین نیروی انسانی موردنیاز
0ارجاع
0دیدگاه
بعد از انتخاب قالب موردنظر، نیازمند نیروی انسانی توانمند و مجهز به مهارتهای مرتبط هستیم. علاوه بر نیروی انسانی جهت اجرای برنامههای مستندسازی، به چند دسته از افراد برای کمک به منابع اطلاعاتی و پیشبرد بهتر کار و... نیازمندیم.
· کادر اجرایی:
تعدادی از افرادند که برای انجام کارهایی از قبیل عکاسی، فیلمبرداری، مستندسازی، نوشتن خاطرات و سفرنامه، ثبت گزارشهای عملکرد و انتقال تجربه و...، در حین برگزاری اردو ، از قبل مشخص شده اند.
بهطورکلی هرچه محصولات فرهنگی تولیدی، بهخصوص فیلم، باکیفیت و تخصص بالاتری آماده گردد، امکان ارائه آن در سطح وسیعتروجود دارد، لذا تأمین نیروی متخصص هرکدام از فعالیتهای نامبرده شده، از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین لازم است از متخصصین هرکدام از زمینهها دعوت شود تا همراه گروه باشند و یا فرد یا افرادی از گروه قبل از اردو,دورههای آموزشی لازم (عکاسی، تدوین، خاطرهنویسی و ...) را بگذرانند تا مهارتهای لازم را کسب نمایند.(با این کار هزینه مالی تهیه کردن مستند کمتر می شود)
· سایر افراد:
· تعدادی از افراد هستند که در برنامهریزی و اجرای تمامکارها و مراحل اجرایی و محتوایی سفر دخیل بوده و در شکلگیری آن نقش اساسی دارند.
· اساتید و روحانیونی که در سفر جهت یاریرسانی در هدفگذاری بهتر، نقد عالمانه و ارزیابی دقیق برنامهها همراه گروه هستند.
· تعدادی از شرکتکنندگان در سفر که در هیچیک از مراحل اجرایی و تصمیمگیری در مورد برنامههای محتوایی و اجرایی سفر دخیل نبودهاند و صرفاً بهعنوان شرکتکننده در سفر حاضر بودهاند. نگاه این افراد کاملاً آزاد و بیقید از مصلحت سنجیها و مشکلات اجرایی است. لذا اگرچه ممکن است اظهارنظر آنها به علت عدم آشنایی با مشکلات و سختیهای برگزاری سفر غیرعلمی و ناقص باشد اما در تشخیص نگاه آرمانگرایانه شرکتکنندگان و آنچه از دیدگاه آنها «نقطه آرمانی سفرهای جهادی» است، بسیار کمک میکند.
مراحل و نحوه مستندسازی / تعیین سازوکارها
0ارجاع
0دیدگاه
پس از تعیین افراد مختلفی که در مرحله قبل به آن اشاره شد، چگونگی دریافت نظرات این افراد باید مشخص گردد و توسط مسئول یا گروه تعیینشده، اطلاعات بهدستآمده از این افراد جمعآوری شود.
نظرات این افراد درزمینه ی نقد و بررسی، ارزیابی، بیان تجربیات و... میتواند از طریق:
- تهیه پرسشنامهای که در اختیارشان قرار میگیرد،
- جلسات بحث و گفتگو،
- مصاحبه با آنها (به انضمام ضبط صدا یا تهیه فیلم)،
- و...
جمعآوری گردد.
مراحل و نحوه مستندسازی / مطالعه و طبقهبندی اطلاعات جمعآوریشده
0ارجاع
0دیدگاه
در این مرحله لازم است یک یا چند نفر، نظرات جمعآوریشده از افراد مختلف را مطالعه و طبقهبندی کرده و در قالب مشخصشده از قبیل گزارش، طرح، مقاله و... ارائه دهند.
این افراد ترجیحا باید از دانشجویانی باشند که در برگزاری سفر نقش اساسی داشتهاند، زیرا در نوشتن طرح نهایی رعایت مصلحتها و ظرافتهایی که تنها در بستر فعالیت عملی میتوان بدان دستیافت، حائز اهمیت است.
مراحل و نحوه مستندسازی / ارائه طرحها و محصولات آمادهشده
0ارجاع
0دیدگاه
این مرحله شامل ارائه طرحها، گزارشها، مقالات و... به سایر گروههای برگزارکننده سفرهای جهادی، نهادهای رسمی و دولتی و مراکز فرهنگی ، سایر علاقهمندان و... می باشد.
این محصولات بهعنوان منابع پرارزشی برای استفاده سایر گروههای جهادی بکار خواهند آمد و در صورت جامع و علمی بودن قابلیت تبدیل به طرحهای فراگیر ملی را خواهند داشت.
مشکلات مربوط به ثبت اطلاعات و تهیه طرحهای جهادی
1. عدم فراهم آوردن بستر مناسب، برای دریافت نظرات گوناگون و بهتبع تهیه یک محصول ناقص و تکبعدی.( با استفاده از سوالات دقیق و جامع که بتواند نظرات مختلف را در برگیرد و مصاحبه با افراد مختلف با دیدگاه های متفاوت ، خروجی گزارش گیری می تواند جامع شود.)
2. تهیه طرحها و گزارشهای تکراری، بهموازات طرحها و گزارشها آمادهشده توسط سایر گروهها. (برای جلوگیری از این امر، ارتباط با سایر گروهها و دستیابی به منابع آمادهشده توسط آنها ضروری است. لذا لازم است قبل از شروع به فعالیت آرشیوی از مستندات موجود گروههای دیگر تهیه شود.)
3. بیمصرف ماندن طرحهای آماده شده به علت عدم ارتباط با گروههای مشابه، و بایگانی شدن طرحها به جای استفاده همگانی سایر افراد و گروه ها
4. بیدقتی در برخورد با حساسیتهای فرهنگی و تعصبات مردم برخی از مناطق و به تصویر کشیدن برخی از چیزهایی که حریم اعتقادی و فرهنگی مردم بومی آن مناطق محسوب میشود. (بخصوص در قالبهایی که مخاطب عمومی دارند، مثل مستندهای صداوسیما)
5. نگاه کوتهبینانه و مصداقی نسبت به فعالیتها و صرفاً به تصویر کشیدن جریان یک سفر جهادی، بدون توجه به مخاطب عام.
6. تحمیل هزینه سنگین تهیه مستند با توجه به بالا بودن هزینههای ساخت فیلم و نداشتن کارکرد موردنظر آن به علت غیرحرفهای بودن کادر فیلمساز.
7. ناقص ماندن زحمات کادر فیلمساز و محدود شدن فعالیتهای آنان در صورت نیندیشیدن تمهیدات لازم برای توزیع وسیع و فراگیر مستندات ساختهشده.
8. انتخاب سوژههای کلیشهای و نبودن مستند جامع و در بردارنده همه ابعاد فعالیتهای جهادی. (در اغلب موارد فقط بر فعالیتهای عمرانی گروهها تکیه میشود.)